Tin tứcTình trạng này xuất hiện với tần suất lớn sau dịp mua sắm 11/11.
Phản ánh từ nhiều người bán cho thấy khách hàng có thể dễ dàng tạo ra ảnh sản phẩm bị hư hỏng bằng các công cụ AI. Một số trường hợp chỉ cần chụp hình sản phẩm bình thường, sau đó chỉnh sửa cho có dấu hiệu mốc, nứt, rách hoặc rỉ sét rồi gửi cho cửa hàng để yêu cầu trả lại tiền.
Một chủ cửa hàng bán bàn chải điện cho biết khách đã gửi ảnh chiếc bàn chải xuất hiện các vệt rỉ sét. Người này khẳng định hình ảnh trông rất thật nhưng lại mô tả tình trạng “không giống bất kỳ lỗi nào có thể xảy ra”. Nhân viên một cửa hàng quần áo cũng gặp tình huống tương tự khi nhận ảnh chiếc váy bung chỉ ở cổ áo. Khi đối chiếu, họ phát hiện ánh sáng và đường viền không tự nhiên, có dấu hiệu được xử lý bằng AI.
Một chủ cửa hàng bán cốc sứ kể rằng anh nhận ảnh chiếc cốc xuất hiện nhiều vết nứt như mạng nhện. Do nghi ngờ chất lượng hình ảnh, anh đề nghị khách cung cấp video kiểm chứng. Ngay sau đó khách lập tức rút yêu cầu hoàn tiền. Khi dùng phần mềm kiểm tra, ảnh bị xác định có khả năng làm giả lên đến 92%.
Nhiều người bán cho rằng đây là chiêu thức quen thuộc của nhóm bị gọi là “kẻ vặt lông cừu” – những người chuyên lợi dụng sơ hở để đòi lại tiền mà không gửi trả sản phẩm. Một số nền tảng thương mại điện tử còn bị phản ánh là thường xuyên ưu tiên người mua, khiến người bán gặp nhiều rủi ro khi tranh chấp.
Tình trạng lạm dụng AI không chỉ xuất hiện từ phía người mua. Một số cửa hàng cũng dùng công cụ này để làm đẹp hình ảnh sản phẩm, chỉnh sửa người mẫu hay tạo bối cảnh ảo nhằm thu hút người xem. Điều này khiến việc kiểm chứng chất lượng hàng hóa của người tiêu dùng gặp khó khăn.
Để hạn chế gian lận, nhiều nền tảng tại Trung Quốc đã gỡ bỏ tùy chọn “chỉ hoàn tiền, không cần trả hàng” từ tháng 4. Một số sàn thương mại điện tử thiết lập hệ thống chấm điểm tín nhiệm người dùng dựa trên lịch sử giao dịch và phản hồi của người bán nhằm hạn chế trường hợp yêu cầu hoàn tiền không hợp lý.
Từ ngày 1/9, Trung Quốc bắt đầu áp dụng quy định yêu cầu mọi nội dung được tạo ra bằng AI phải gắn nhãn. Nhiều nền tảng đã tích hợp công cụ phát hiện hình ảnh do AI tạo ra và gắn cảnh báo trong các trường hợp nghi vấn. Tuy vậy, các cửa hàng cho biết độ chính xác của hệ thống còn thấp và khó nhận diện với những hình ảnh được làm quá tinh vi.
Các chuyên gia cho rằng việc đầu tư hệ thống kiểm tra tự động vẫn là thách thức lớn vì lượng sản phẩm và kiểu hình ảnh trên sàn thương mại điện tử luôn thay đổi. Một số ý kiến cho rằng yêu cầu khách gửi video chứng minh tình trạng sản phẩm là giải pháp hữu hiệu trong bối cảnh công nghệ AI phát triển quá nhanh.
Luật sư Lưu Đông Thần (Công ty Luật Thiểm Tây Zhongzhi) khẳng định việc dùng ảnh AI để đòi hoàn tiền có thể bị xem là hành vi gian lận. Nhiều bình luận trên mạng xã hội kêu gọi áp dụng hình phạt mạnh tay hơn, thậm chí cấm vĩnh viễn tài khoản vi phạm.
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc siết quản lý và nâng cao hệ thống giám sát là cần thiết để ngăn AI trở thành công cụ phục vụ mục đích trục lợi, đồng thời bảo vệ môi trường kinh doanh trực tuyến công bằng cho cả người mua lẫn người bán.
