Tin tứcLoạt chính sách mới từ chính quyền gây lo ngại về nguy cơ "chảy máu chất xám" quy mô lớn.
Ý nghĩ phải rời nước Mỹ xuất hiện với nhà sử học Brian Sandberg từ tháng 3, khi nhiều chính sách thay đổi nhanh chóng: cắt giảm ngân sách nghiên cứu, siết quyền tiếp cận của sinh viên quốc tế, hạn chế một số lĩnh vực học thuật.
"Toàn bộ hệ thống nghiên cứu và giáo dục đại học ở Mỹ đang lung lay", ông Sandberg nhận định. Ông đã nộp đơn vào chương trình học thuật của Đại học Aix-Marseille (Pháp), vốn tài trợ ba năm làm việc cho các nhà khoa học nước ngoài. Gần 300 nhà nghiên cứu Mỹ cũng nộp đơn. Tuần trước, Sandberg lọt vào danh sách 39 ứng viên cuối cùng.
Một khảo sát do tạp chí Nature thực hiện vào tháng 3/2025 cho thấy hơn 75% trong số 1.600 nhà khoa học tại Mỹ đang cân nhắc ra nước ngoài làm việc vì những thay đổi chính sách gần đây.
Làn sóng bất an tăng lên sau khi Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS) bất ngờ cắt giảm nhân sự, sa thải khoảng 10.000 người, bao gồm nhiều nhà khoa học tại Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) và Viện Ung thư Quốc gia.
"Những quyết định này có thể xóa sạch hàng thập kỷ tiến bộ trong cuộc chiến chống ung thư", bà Anjee Davis, giám đốc điều hành tổ chức Fight Colorectal Cancer, cảnh báo.
Chủ tịch Đại học Aix-Marseille, ông Éric Berton, mô tả tình hình hiện tại là "khoảnh khắc lịch sử", khi hàng trăm hồ sơ gửi về trường đến từ các cơ sở hàng đầu của Mỹ như Đại học Columbia, Đại học Yale, Đại học Stanford, NASA và Johns Hopkins.
"Hơn 80 năm trước, nước Mỹ từng mở cửa đón các nhà nghiên cứu Pháp tị nạn. Bây giờ, điều ngược lại đang xảy ra. Giới khoa học Mỹ tìm đến Pháp để có không gian nghiên cứu tự do hơn", ông Berton nói.
Nhiều ứng viên yêu cầu giấu tên vì sợ bị chính quyền trừng phạt. Lisa, một nhà nhân chủng học sinh học, cho biết bà đang chuẩn bị chuyển ra nước ngoài cùng chồng và hai con. "Nếu bạn công khai phản đối chính phủ, họ có thể tìm cách trục xuất bạn", bà nói.
Cùng với áp lực tài chính và lo lắng về việc làm của chồng – một giáo viên – Lisa phải chấp nhận giảm lương đáng kể. "Tôi không nghĩ mình có thể nuôi cả bốn người chỉ bằng lương của tôi", bà chia sẻ.
Carol Lee, nhà sinh vật học tiến hóa, cho biết tình trạng kiểm duyệt trong các hồ sơ xin tài trợ đang ngày càng rõ rệt. "Chúng tôi được yêu cầu tránh các từ như 'đa dạng', 'phụ nữ', 'LGBTQ'. Điều đó làm giảm chất lượng và trung thực của nghiên cứu", bà nói.
James, một nhà nghiên cứu khí hậu, cũng lọt vào danh sách ứng viên chương trình tại Pháp cùng vợ. Cả hai phải đối mặt với quyết định từ bỏ sự nghiệp hàng chục năm gây dựng ở Mỹ. "Tôi biết ơn vì có cơ hội tiếp tục nghiên cứu, nhưng thật buồn khi chúng tôi phải cần đến nó", ông nói.
Dưới tác động từ chính sách và môi trường học thuật thiếu ổn định, nhiều nhà khoa học Mỹ đang lựa chọn rời đi không chỉ vì điều kiện công việc, mà còn vì mong muốn duy trì phẩm chất trung thực và tự do học thuật trong nghiên cứu. Nguy cơ chảy máu chất xám tại Mỹ đang dần trở thành hiện thực.
