Tin tứcNghe nội dung bài viết
Theo tinh thần đổi mới giáo dục toàn diện đã đưa ra trong Nghị quyết Trung ương, mục tiêu giáo dục sẽ chuyển mạnh từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển đầy đủ phẩm chất và năng lực của người học, phát huy tốt nhất tiềm năng của học sinh. Trong đó, hình thành những năng lực cần thiết như tư duy, giao tiếp, phản biện, phát hiện và giải quyết vấn đề..., những phẩm chất cần thiết ở mỗi con người trong mối tương quan với gia đình, xã hội và toàn cầu.
Để làm được điều này, những hạn chế của bộ sách giáo khoa hiện nay được chỉ ra: nặng tính hàn lâm, thiên về trang bị kiến thức, ít tạo điều kiện cho giáo viên thoải mái sáng tạo cũng như sử dụng những phương pháp dạy học tích cực, chưa phát huy khả năng tự học, chưa sát với thực tiễn và tình hình địa phương, cũng như chưa đẩy mạnh việc vận dụng kiến thức giải quyết những vấn đề trong cuộc sống... Bên cạnh đó, yêu cầu của các kỳ thi, cũng như nội dung chương trình học sinh cần phải đáp ứng cũng gây áp lực không nhỏ đối với mục tiêu đề ra.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Hiệu trưởng trường THPT Võ Văn Kiệt nhận định: "Phương án thi THPT Quốc gia sắp tới, kiến thức rất nặng nên việc giáo dục nhân cách của các em thông qua các bài học trong chương trình sách giáo khoa là khó".
Để khắc phục những hạn chế này, yêu cầu biên soạn chương trình và bộ sách giáo khoa mới đã được đặt ra. Tuy nhiên, điểm khác biệt lần này là chủ trương khuyến khích các nhà xuất bản, các tổ chức cá nhân biên soạn sách giáo khoa và sẽ có nhiều bộ sách giáo khoa được xây dựng trên cơ sở một chương trình khung thống nhất.
Bên cạnh những lợi ích như huy động được trí tuệ toàn xã hội, việc có nhiều bộ sách giáo khoa còn tạo điều kiện để giáo viên, người học tìm hiểu, nghiên cứu lựa chọn sách dạy và học phù hợp nhất. Người học sẽ tiếp cận một nội dung bằng nhiều cách khác nhau từ đó năng lực tư duy, phân tích, tổng hợp được cải thiện.
Từ thử nghiệm tài liệu học tập môn Vật lý lớp 6 ở trường THCS Nguyễn Du, quận 1, cho thấy, học sinh được tiếp cận thông tin môn học khác trước. Nếu trước đây, học về đo thể tích nước, sách giáo khoa chỉ có hình ảnh minh hoạ, thì tài liệu học tập mới, các em được tiếp cận qua bài toán thực tế, làm sao đo được lượng nước cần uống trong 1 ngày cho chính mình.
Nguồn nước cũng được giới thiệu trong sự đa dạng: từ vòi tại nhà đến cả nguồn nước vùng ĐBSCL, đồng thời các em được giáo dục ý thức tiết kiệm nước, thông qua việc tính toán con số thể tích nước có thể bị mất đi vô ích khi lãng phí.
Việc biên soạn nhiều bộ sách còn khắc phục những hạn chế hiện nay của sách giáo khoa như còn khoảng cách với thực tế, không phù hợp với tất cả người học, không gần gũi và thiết thực với địa phương. Những nét văn hoá, giá trị truyền thống gắn với quê hương nơi các em đang sinh sống luôn có những tác động sâu sắc đến tình cảm, nhận thức của người học.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, tình yêu quê hương, đất nước, con người được hình thành xuất phát từ tình cảm với những gì gần gũi gắn bó với mỗi người như yêu gia đình, yêu quý bạn bè, gắn bó với ngôi trường đang theo học, với góc phố thân quen... Vì vậy, để giáo dục khơi gợi những phẩm chất tốt đẹp của học sinh cần thiết phải đưa vào sách giáo khoa những nội dung gần gũi, gắn với thực tế, vùng miền nơi em sinh sống.
Đây cũng chính là những nét mới dự kiến thêm vào trong bộ sách giáo khoa riêng của TPHCM. Thông qua hình thức dạy chữ để dạy người, những nội dung sát hợp với đặc thù của thành phố và các tỉnh thành phía nam về lịch sử, văn hóa, kinh tế và con người sẽ được đưa vào nhiều hơn.
Một nét đặc biệt khác của bộ sách giáo khoa của thành phố là tích hợp nội dung học trong nhiều môn, gắn với thực tế cuộc sống và đảm bảo yêu cầu giảm tải. Đây được xem là nét tương đồng với chủ trương của chương trình giáo dục mới khi mà mục tiêu giáo dục được thể hiện, triển khai trong chương trình của tất cả môn học.
Về định hướng đổi mới, PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, giảng viên trường ĐH Sư phạm TPHCM, thành viên Ban Xây dựng chương trình giáo dục phổ thông, giải thích: "Quan điểm là tất cả giá trị, năng lực không chỉ thể hiện ở một vài môn học trọng tâm, mà lan tỏa trong tất cả môn học. Chẳng hạn, tính trung thực không chỉ được giáo dục ở bộ môn Giáo dục công dân, Ngữ Văn hay Lịch sử, mà phải được hình thành và phát triển trong cả những bộ môn khoa học tự nhiên từ Vật lý, đến Hóa học, Sinh học...
Năng lực giao tiếp không chỉ thể hiện, hình thành trong bộ môn Ngữ văn mà còn được hình thành và phát triển từ môn Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Sinh học, môn Toán...".
Với định hướng bộ sách giáo khoa sát với thực tiễn, hỗ trợ tích cực cho đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên, bộ tài liệu giảng dạy thử nghiệm của thành phố đã chú ý đặt học sinh vào những tình huống cụ thể của cuộc sống. Những kiến thức trong sách được chọn lọc phù hợp với tình hình thực tiễn, xu thế phát triển và yêu cầu học sinh phải tư duy suy luận để giải quyết vấn đề.
Ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo, thông tin: "Bộ tài liệu dạy học của TPHCM hiện đi kèm với Sách giáo khoa là định hướng phát triển năng lực người học hướng đến các em thực hành nhiều hơn, giảm bớt lý thuyết hàn lâm, đảm bảo khi đó học sinh học rất thích thú. Trên nền tảng đó, chúng tôi rất tự tin và kiến nghị với Bộ Giáo dục Đào tạo cho phép khi thực hiện Nghị quyết 88 thì cho TPHCM phối hợp nhà xuất bản Giáo dục sẽ biên soạn một bộ sách giáo khoa".
Với vai trò là đầu tàu trong nhiều lĩnh vực, TPHCM thực sự cần thế hệ công dân không chỉ có năng lực, trình độ mà còn đầy đủ những phẩm chất, hoài bão cần thiết. Những công dân vừa có thể thích ứng tốt với hội nhập, lại vừa am tường văn hoá truyền thống của địa phương.
Điều này, chỉ có thể thực hiện được khi chúng ta có sự đầu tư đủ mạnh, mà trong đó sách giáo khoa là một đột phá.