Tin tứcĐộng thái này diễn ra sau khi Hội đồng Hiến pháp Iran thông qua kế hoạch vào ngày 26/6. Trước đó, Quốc hội Iran cũng đã phê duyệt đạo luật này với 221 phiếu thuận, 1 phiếu trắng. Theo quy trình lập pháp tại Iran, Hội đồng Hiến pháp có thẩm quyền xem xét mọi dự luật để bảo đảm tuân thủ Hiến pháp và luật Hồi giáo, và có quyền phủ quyết các đạo luật.
Phát ngôn viên Hội đồng Hiến pháp, ông Hadi Tahan Nazif, khẳng định động thái đình chỉ hợp tác với IAEA nhằm bảo vệ các quyền hạt nhân chính đáng của Iran, trong đó bao gồm cả quyền làm giàu urani trên lãnh thổ quốc gia.
Tổng thống Pezeshkian, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hôm 29/6, đã tuyên bố Iran tạm ngừng hợp tác với IAEA, chỉ trích Tổng Giám đốc cơ quan này, ông Rafael Grossi, vì có những hành vi “không mang tính xây dựng” và “gây hại đến Iran”. Ông cũng bày tỏ không hài lòng trước thái độ im lặng của IAEA trước các cuộc tấn công của Israel và Mỹ vào các cơ sở hạt nhân Iran.
Trước đó, ngày 12/6, IAEA đã thông qua một nghị quyết cáo buộc Iran không tuân thủ đầy đủ các nghĩa vụ trong khuôn khổ thỏa thuận giám sát hạt nhân, làm gia tăng căng thẳng giữa Tehran và cộng đồng quốc tế. Tehran lập tức bác bỏ nghị quyết và khẳng định cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc đã hành xử không công bằng.
Ngày 28/6, Phó Chủ tịch Quốc hội Iran Hamid Reza Haji Babaei tiếp tục nhấn mạnh rằng Iran sẽ không cho phép IAEA thanh sát các cơ sở hạt nhân, cũng như không đồng ý lắp đặt các thiết bị giám sát như camera tại các địa điểm này, đặc biệt sau khi phát hiện thông tin về các cơ sở từng được IAEA giám sát xuất hiện trong tài liệu của Israel.
Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi cũng cáo buộc yêu cầu của Tổng Giám đốc Grossi về việc thanh sát các cơ sở từng bị tấn công là “vô nghĩa” và có thể xuất phát từ mục đích không minh bạch.
Phản hồi trước các tuyên bố của Iran, ông Grossi, trong một cuộc phỏng vấn với kênh CBS News phát sóng ngày 28/6, cho biết IAEA hiện không biết lượng urani làm giàu tới 60% của Iran đang được lưu giữ ở đâu. Ông cảnh báo rằng Tehran có thể bắt đầu tăng tốc làm giàu urani trong “vài tháng tới”, bất chấp thiệt hại do các đợt không kích của Mỹ và Israel.
Việc Iran chính thức đình chỉ hợp tác với IAEA đánh dấu một bước lùi nghiêm trọng trong quan hệ giữa nước này với cơ quan giám sát hạt nhân quốc tế, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ leo thang căng thẳng khu vực cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến các nỗ lực nối lại thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA).
