Tin tứcNgày 23/6, người phát ngôn Ủy ban An ninh Quốc gia và Chính sách Đối ngoại của Quốc hội Iran, ông Ebrahim Rezaei, cho biết ủy ban này đã chính thức thông qua kế hoạch yêu cầu chính phủ đình chỉ hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).
Thông tin được hãng thông tấn Tasnim của Iran đăng tải ngay sau phiên họp của ủy ban, diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Tehran và các nước phương Tây tiếp tục gia tăng liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran. Ông Rezaei nói: “Tại cuộc họp hôm nay, các thành viên đã bỏ phiếu ủng hộ đề cương tổng thể của kế hoạch đình chỉ hợp tác với IAEA”.
Dù kế hoạch mới chỉ ở bước thông qua trong ủy ban, nhưng đây được xem là động thái chính trị mạnh mẽ, cho thấy khả năng Iran có thể rút hoàn toàn khỏi các cam kết giám sát hạt nhân trong khuôn khổ của IAEA nếu căng thẳng tiếp tục leo thang.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế hiện đang thực hiện các hoạt động thanh sát tại các cơ sở hạt nhân của Iran, theo Thỏa thuận Hạt nhân năm 2015 (JCPOA). Tuy nhiên, kể từ khi Mỹ đơn phương rút khỏi JCPOA vào năm 2018 và tái áp đặt các lệnh trừng phạt, Iran đã từng bước giảm mức độ tuân thủ thỏa thuận, bao gồm việc nâng mức làm giàu uranium và hạn chế quyền tiếp cận của các thanh sát viên IAEA.
Việc ủy ban của Quốc hội Iran thông qua kế hoạch đình chỉ hợp tác với IAEA càng khiến cộng đồng quốc tế lo ngại về một viễn cảnh không còn bất kỳ cơ chế giám sát nào đối với chương trình hạt nhân Iran. Hình ảnh vệ tinh mới nhất của Maxar công bố ngày 20/6 cho thấy hoạt động tại các cơ sở hạt nhân như Fordow vẫn đang tiếp diễn.
Trong thời gian gần đây, IAEA liên tục bày tỏ quan ngại về việc Iran cản trở hoạt động giám sát, thậm chí đã vô hiệu hóa một số camera giám sát tại các cơ sở hạt nhân. Giám đốc IAEA Rafael Grossi từng cảnh báo việc thiếu tiếp cận sẽ khiến cơ quan này không thể xác minh chính xác quy mô chương trình hạt nhân của Iran, từ đó làm xói mòn lòng tin quốc tế.
Kế hoạch của Quốc hội Iran có thể được đưa ra thảo luận tại phiên họp toàn thể trong thời gian tới. Nếu được thông qua ở cấp quốc hội, văn bản sẽ trở thành luật buộc chính phủ phải thực hiện.
Động thái này cũng diễn ra chỉ vài ngày sau khi Iran bị cáo buộc tiến hành các hoạt động làm giàu uranium ở cấp độ cao và trước thềm một loạt các cuộc họp quốc tế về kiểm soát vũ khí. Việc Tehran có thể tiến tới dừng hoàn toàn hợp tác với IAEA sẽ tạo thêm rào cản ngoại giao và làm phức tạp hóa nỗ lực tái khởi động JCPOA – vốn đã đình trệ trong nhiều năm.
Hiện chưa có phản ứng chính thức từ phía IAEA về tuyên bố của ông Rezaei.
