Tin tứcVới quyết định chưa từng có tiền lệ khi trực tiếp ra lệnh không kích các cơ sở hạt nhân của Iran, tham chiến cùng Israel trong một cuộc tấn công quân sự quy mô, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức bước vào một cuộc chiến mà ông từng thề sẽ không sa chân, đó là can thiệp quân sự vào một cuộc chiến tranh lớn ở nước ngoài.
Vụ tấn công táo bạo của Mỹ, trong đó có việc sử dụng bom xuyên phá hầm sâu nhắm vào cơ sở hạt nhân Fordow - nơi được bảo vệ nghiêm ngặt nhất của Iran - đánh dấu canh bạc chính sách đối ngoại lớn nhất trong hai nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump, đi kèm hàng loạt rủi ro và hệ lụy chưa thể lường trước.
Xem thêm: Tiết lộ về loại vũ khí tối tân Mỹ sử dụng để không kích Iran
Trump tuyên bố đây là "thành công lớn", đồng thời cảnh báo Iran phải lựa chọn hòa bình hoặc đối mặt với thêm đòn trừng phạt quân sự.
Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo động thái này có thể châm ngòi cho làn sóng trả đũa từ Tehran, bao gồm việc phong tỏa Eo biển Hormuz - huyết mạch dầu mỏ toàn cầu, tấn công căn cứ Mỹ và đồng minh tại Trung Đông, tăng cường phóng tên lửa vào Israel và kích hoạt mạng lưới lực lượng quân sự ủy nhiệm chống lại lợi ích Mỹ - Israel trên toàn cầu.
Những kịch bản này, nếu xảy ra, có thể khiến cuộc xung đột lan rộng và kéo dài hơn những gì Trump dự tính - tái hiện hình ảnh những "cuộc chiến vĩnh viễn" ở Iraq và Afghanistan mà ông từng chỉ trích là "ngu ngốc".
Iran sẽ không khuất phục
Theo chuyên gia Aaron David Miller, cựu quan chức đàm phán Mỹ về các vấn đề Trung Đông, năng lực quân sự của Iran đã bị tổn hại nghiêm trọng sau các đòn tấn công gần đây, nhưng nước này vẫn còn nhiều công cụ phản công khác.
"Chuyện này sẽ không kết thúc sớm", ông Miller nhận định.
Trước khi đưa ra quyết định không kích vào cuối ngày 21/6, ông Trump từng dao động giữa đe dọa quân sự và kêu gọi đàm phán để buộc Iran từ bỏ chương trình hạt nhân.
Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ rằng Tổng thống Trump chỉ "bật đèn xanh" tấn công sau khi tin chắc Tehran không còn ý định đàm phán, và ông đã quyết định "hành động là cần thiết".
Dù chương trình hạt nhân của Iran bị đánh giá là đã bị gián đoạn nghiêm trọng, nhiều chuyên gia cảnh báo mối đe dọa vẫn chưa chấm dứt. Iran phủ nhận theo đuổi vũ khí hạt nhân và khẳng định chương trình của họ chỉ phục vụ mục đích dân sự.
Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí Mỹ cảnh báo: "Tấn công quân sự có thể khiến Iran kết luận rằng sở hữu vũ khí hạt nhân là cần thiết để răn đe, và Washington không thực sự muốn đàm phán."
Tổ chức này cũng nhấn mạnh rằng: "Các cuộc không kích không thể phá hủy năng lực hạt nhân sâu rộng mà Iran đã tích lũy qua nhiều thập kỷ. Chúng có thể làm chậm tiến trình, nhưng đồng thời củng cố quyết tâm khôi phục các chương trình hạt nhân của Tehran."
Xem thêm: Thế giới phản ứng trái chiều trước động thái của Mỹ không kích Iran
Giới chức Iran cũng khẳng định sẽ không từ bỏ "ngành công nghiệp quốc gia" và tuyên bố mọi công dân và binh sĩ Mỹ trong khu vực đều trở thành mục tiêu hợp pháp.
Bộ Ngoại giao Iran lên án vụ tấn công là hành vi "xâm lược quân sự" và tuyên bố sẽ "kháng cự bằng mọi giá".
Nhà phân tích Karim Sadjadpour từ Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại Carnegie viết trên mạng xã hội X: "Ông Trump nói đây là lúc để hòa bình, nhưng Iran có thể không nghĩ vậy. Động thái này nhiều khả năng sẽ mở ra một chương mới cho cuộc đối đầu kéo dài 46 năm giữa hai nước hơn là kết thúc nó."
Mỹ sẽ sa lầy như những chiến dịch trước đó ở Trung Đông?
Một số chuyên gia lo ngại nếu Iran đáp trả mạnh mẽ hoặc tiếp tục hướng tới chế tạo vũ khí hạt nhân, chính quyền Trump có thể bị cuốn vào mục tiêu "thay đổi chế độ" - điều từng được phủ nhận trước đây. Điều này có thể kéo theo một loạt hệ lụy khôn lường.
"Phải cảnh giác với nguy cơ nhiệm vụ bị mở rộng, từ răn đe sang lật đổ chính quyền và áp đặt dân chủ - những điều từng khiến nhiều chiến dịch của Mỹ thất bại ở Trung Đông", chuyên gia Laura Blumenfeld tại Đại học Johns Hopkins cảnh báo.
Cựu quan chức tình báo Mỹ Jonathan Panikoff cho rằng nếu cảm thấy bị đe dọa đến tồn vong, Iran có thể phản ứng một cách "mất kiểm soát và không cân xứng".
Song ông cũng nhận định Tehran cũng sẽ phải cân nhắc hậu quả - đặc biệt là nếu quyết định phong tỏa Eo biển Hormuz - điều sẽ không chỉ khiến giá dầu tăng vọt, gây áp lực lên lạm phát tại Mỹ mà còn ảnh hưởng đến Trung Quốc - một trong những đồng minh lớn hiếm hoi của Iran.
Về phía Mỹ, Tổng thống Trump hiện đối mặt với làn sóng phản đối dữ dội từ đảng Dân chủ tại Quốc hội và cả phe chống can thiệp trong nội bộ đảng Cộng hòa.
Trong bối cảnh ông chưa thể rút khỏi các cuộc xung đột ở Ukraine và Gaza như cam kết tranh cử, giờ đây ông lại mở thêm một mặt trận mới, và khẩu hiệu "Peace through strength" (Hòa bình bằng sức mạnh) của ông Trump sẽ bị thử thách ở mức chưa từng có.
"Trump đã quay trở lại với chính sách chiến tranh. Tôi không nghĩ bất kỳ ai ở Moscow, Tehran hay Bắc Kinh từng tin ông ấy là kiến tạo hòa bình. Đó luôn là một khẩu hiệu vận động tranh cử hơn là chiến lược thực sự", ông Richard Gowan, Giám đốc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế của Liên Hợp Quốc (ICG), nhận định.