Tin tứcTuy bố này có thể phản ánh chính sách của Ankara với lục địa đen, giữa lúc nhiều thay đổi về địa chính trị diễn ra trong khu vực.
Châu Phi ngày càng chứng kiến sự cạnh tranh giữa những siêu cường. Pháp rút quân khỏi Sahel và Tây Phi, tạo ra khoảng trống quyền lực mà Nga hay Trung Quốc đều muốn lấp đầy.
Thổ Nhĩ Kỳ âm thầm gắn kết kinh tế và ngoại giao. Vị thế cường quốc tầm trung, mang lại một số thế mạnh cho họ so với các cường quốc toàn cầu luôn có sự xê dịch.
Ví dụ thay đổi chế độ tại Syria, đang gây nguy hiểm cho Nga trong việc hiện diện tại Địa Trung Hải và châu Phi. Không loại trừ khả năng Nga phải rút dần, do điểm trung chuyển Syria ở thế chênh vênh. Chính quyền Syria mới muốn Nga đóng cửa hoàn toàn 2 căn cứ quân sự tại nước họ.
Phương Tây cũng gặp khó trong nỗ lực gia tăng ảnh hưởng, khi các nước ở Sahel muốn đuổi lính Pháp, Mỹ và Đức về nước. Điều này tạo ra cánh cửa cho bên khác, như Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập cuộc chơi.
Năm 2017, Thổ Nhĩ Kỳ thành lập 1 căn cứ quân sự tại thủ đô Mogadishu của Somalia với chi phí 50 triệu USD. Giống như căn cứ của Mỹ hoặc Trung Quốc tại Djibouti, địa điểm của Thổ Nhĩ Kỳ nhìn ra Ấn Độ Dương, khu vực có tuyến đường hàng hải quan trọng.
Đòn bẩy ngoại giao, kinh tế, an ninh, địa vị và cạnh tranh quyền lực toàn cầu, được cho là động lực chính đằng sau chiến lược của Thổ Nhĩ Kỳ với lục địa đen.
Xây dựng quan hệ chặt chẽ với châu Phi, Thổ Nhĩ Kỳ muốn tìm kiếm sự hỗ trợ tiềm năng trên các diễn đàn quốc tế, như Liên Hợp Quốc. Hai thập kỷ qua, Thổ Nhĩ Kỳ tăng số lượng đại sứ quán tại châu Phi từ 12 lên 44. Ankara cũng tổ chức hội nghị thượng đỉnh Thổ Nhĩ Kỳ - châu Phi hàng năm, nhằm thể chế hóa chính sách.
Thương mại giữa Thổ Nhĩ Kỳ với châu Phi liên tục tăng theo từng năm, từ 1,35 tỷ USD năm 2003 lên 12,4 tỷ USD năm 2023.
Đối tác châu Phi cũng ưu tiên Thổ Nhĩ Kỳ hơn trong hợp tác. Ví dụ Ngoại trưởng Tanzania, ông Mahmoud Thabit Kombo gần đây đề nghị Thổ Nhĩ Kỳ hỗ trợ xây dựng dự án cung cấp điện cho 300 triệu người dân của lục địa đến năm 2030. Uganda thì mời công ty Thổ Nhĩ Kỳ đầu tư vào đóng tàu và quản lý cảng, nhằm đẩy mạnh hoạt động du lịch.
An ninh quốc phòng cũng là lĩnh vực Thổ Nhĩ Kỳ muốn tăng cường hiện diện. Những năm qua, công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ có bước chuyển mình, từ mua sắm sang xuất khẩu vũ khí. Niger, Mali, Burkina Faso và Chad đã mua UAV từ Thổ Nhĩ Kỳ. Một số quốc gia Sahel khác thì mua vũ khí bộ binh hoặc phi sát thương.
Thổ Nhĩ Kỳ được cho đã triển khai cố vấn quân sự và máy bay không người lái đến căn cứ Abeche ở Chad, sau khi quân Pháp rút đi tháng 1.2025. Hiện tại, phần lớn quốc gia châu Phi đều đã ký thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Thổ Nhĩ Kỳ ở nhiều cấp độ khác nhau.
Thổ Nhĩ Kỳ còn muốn tăng cường quyền lực mềm, thông qua đầu tư vào giáo dục và cấp học bổng cho sinh viên châu Phi sang du học. Nhà khoa học chính trị Joseph Nye từng nói, không có khác biệt giữa quyền lực cứng và mềm liên quan đến việc đạt mục tiêu. Có vẻ Thổ Nhĩ Kỳ đang kết hợp cả 2, nhất là tại Sahel và Tây Phi.
Điều này dần mang lại kết quả. Các đại sứ hoặc sinh viên châu Phi ở Thổ Nhĩ Kỳ, cảm thấy trải nghiệm trên là điểm tựa để vươn lên trong xã hội hoặc hệ thống quyền lực. Tổng thống Ethiopia và nhiều bộ trưởng tại Somalia, đều từng làm việc ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Hòa giải cũng là cách Thổ Nhĩ Kỳ gia tăng ảnh hưởng. Ankara đã thành công khi làm trung gian cho thỏa thuận giữa Ethiopia và Somalia. Quốc gia Tây Á đang nỗ lực giúp chấm dứt nội chiến tại Sudan, thậm chí giải quyết tranh chấp giữa Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo nếu 2 bên mong muốn.
Châu Phi, đặc biệt tại Sahel và phía Tây, đang là sân khấu cho một số cường quốc cạnh tranh ảnh hưởng, giữa bối cảnh nhiều nước đã yêu cầu binh sĩ phương Tây rút khỏi. Có vẻ Thổ Nhĩ Kỳ âm thầm tận dụng giai đoạn này, và đã tương đối thành công.
