Tin tứcĐây được xem là một trong những tổn thất đáng chú ý nhất của Nga liên quan đến các chương trình khí tài đặc biệt, vốn đã đình trệ nhiều năm.
Trong thông báo ngày 25/11, Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết lực lượng nước này đã sử dụng tên lửa hành trình Neptune cùng UAV tự sát Bars trang bị động cơ phản lực để tấn công các mục tiêu quân sự ở tây nam Nga. Những vị trí bị tập kích gồm nhà máy Beriev tại thành phố Taganrog, một cơ sở sản xuất UAV, cảng dầu Novorossiysk, nhà máy lọc dầu Tupase và bệ phóng thuộc tổ hợp phòng không S-400.
Hình ảnh do người dân địa phương ghi lại cho thấy một chiếc máy bay cỡ lớn bốc cháy dữ dội trước khi phát nổ. Ảnh vệ tinh chụp sau đó xác nhận chiếc A-60 đã bị phá hủy hoàn toàn; bên cạnh đó, nguyên mẫu thử nghiệm A-52LL đỗ gần đó cũng chịu hư hại nặng.
Tài khoản Fighter Bomber – được cho là do một phi công tiêm kích Nga vận hành – cho biết khoảng 50 UAV và ba tên lửa đã được Ukraine sử dụng trong cuộc tập kích. Người này khẳng định lực lượng phòng không Nga “đã hoạt động tốt” và cơ sở “không chịu tổn thất chiến lược”, đồng thời ám chỉ rằng chiếc A-60 vốn đã nằm chờ tháo dỡ suốt nhiều năm. Tuy nhiên, hình ảnh thực địa cho thấy thiệt hại lần này lớn hơn nhiều so với các đợt tập kích trước đó.
Nguyên mẫu A-60, phát triển từ thập niên 1970, là một dự án đặc biệt do Phòng thiết kế Beriev thực hiện. Máy bay được hoán cải từ vận tải cơ Il-76MD, mang theo hệ thống laser công suất lớn chuyên dùng để đối phó khí cầu và mục tiêu tầm cao. Tổ hợp laser đặt trong khoang hàng, còn cụm gương phản chiếu nằm trong “u bướu” trên lưng máy bay – đặc điểm nhận diện nổi bật của A-60.
Nguyên mẫu đầu tiên, Izdeliye 1A, bay thử lần đầu vào năm 1981. Tầm bắn hiệu quả của pháo laser vào khoảng 40 km, với khả năng chiếu tia liên tục đến 50 giây. Hệ thống radar Ladoga-3 và bộ chiếu xạ laser giúp A-60 có thể phát hiện và bám bắt khí cầu ở khoảng cách tới 70 km. Trong một cuộc thử nghiệm năm 1984, A-60 đã vô hiệu hóa thành công khí cầu ở khu vực cách Moskva 700 km.
Tuy nhiên, dự án gặp nhiều trục trặc. Izdeliye 1A bị cháy trong sự cố tại sân bay Chkalovsky năm 1988, nguyên mẫu 1A2 bay thử năm 1991 nhưng bị đình trệ do thiếu kinh phí sau khi Liên Xô tan rã. Đến năm 2002, Nga khởi động lại chương trình A-60 với mục tiêu phát triển vũ khí laser chống vệ tinh – một năng lực được đánh giá có ý nghĩa chiến lược.
Dù vậy, từ sau năm 2016, chiếc A-60 duy nhất không còn hoạt động và nằm tại bãi đỗ ở Taganrog gần 10 năm. Việc nó bị phá hủy hoàn toàn khiến cho triển vọng khôi phục dự án gần như không còn rõ ràng.
