Nhắc đến dựng cây nêu, ai cũng biết đó là phong tục cổ truyền trong ngày Tết của người Việt. Thế nhưng không phải ai cũng biết cây nêu được hạ vào ngày nào và lễ này còn được gọi là Khai hạ.
Cúng Khai hạ là gì?
Lễ cúng Khai hạ còn được biết đến là lễ hạ cây nêu, lễ tạ năm mới, lễ hóa vàng, một trong những phong tục Tết cổ truyền của người Việt.
Lễ thường được tổ chức vào ngày mùng 7 tháng Giêng Âm lịch. Tuy nhiên ngày nay, tùy theo điều kiện các gia đình có thể cúng Khai hạ từ mùng 3 đến mùng 10 tháng Giêng Âm lịch.
Người xưa quan niệm, từ ngày 23 tháng Chạp do ông Công - ông Táo lên chầu trời nên ma quỷ thường nhân cơ hội quấy nhiễu. Để xua đuổi chúng và những điều bất hạnh của năm cũ, cầu năm mới tốt lành gia chủ sẽ dựng cây nêu trước nhà.
Có lễ dựng cây nêu thì phải có lễ hạ cây nêu. Theo lệ, người dân ăn Tết 3 ngày, sau 7 ngày xuân vui vẻ thì quay trở lại với cuộc sống thường nhật. Các gia đình dựng nêu sẽ làm lễ Khai hạ vào chiều ngày mùng 7 Tết.
Ngày nay, khi tục dựng cây nêu không còn phổ biến như xưa thì ở nhiều nơi, người dân cũng không còn tổ chức lễ Khai hạ. Tuy nhiên, với nhiều người việc làm lễ cúng vào mùng 7 tháng Giêng là để thể hiện lòng biết ơn tổ tiên, thần linh và cầu mong những điều tốt lành trong năm mới.
Tết Khai hạ hay cúng hạ nêu ở Việt Nam có ý nghĩa chính thức kết thúc chuỗi ngày nghỉ Tết để quay lại cuộc sống thường nhật và bắt đầu một năm mới bình an, may mắn.
Bài văn khấn Khai hạ mùng 7 Tết
Cúng hạ nêu là một trong những nghi lễ quan trọng trong phong tục Tết cổ truyền của người Việt. Để bày tỏ lòng thành kính, gia chủ nên chuẩn bị đầy đủ, chỉn chu từ mâm cúng cho đến bài văn khấn.
Dưới đây là bài văn khấn Khai hạ mà các gia đình có thể tham khảo.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ, Chư vị Tôn thần
Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mùng 7 tháng Giêng năm… (năm 2026 là năm Bính Ngọ).
Chúng con là… tuổi… Hiện cư ngụ tại…
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Lễ vật cúng Khai hạ gồm những gì?
Đối với lễ cúng Khai hạ, chúng ta có thể chuẩn bị các lễ vật cơ bản sau:
- Hương, hoa tươi, nước, quả (ngũ quả)
- Trầu cau
- Rượu
- Đèn, nến
- Lễ ngọt, bánh kẹo
- Mâm cỗ mặn: xôi, gà, bánh chưng, các món Tết… hoặc mâm cỗ chay
- Sớ, tiền vàng
- Đĩa gạo, đĩa muối...
Lưu ý, tùy vào phong tục từng nơi cũng như điều kiện mà gia chủ chuẩn bị mâm cúng lễ cho phù hợp. Song chúng ta cần phải đảm bảo sửa soạn tươm tất, thể hiện sự trang nghiêm.
Những điều cần lưu ý khi thực hiện lễ hạ cây nêu
- Đọc bài văn khấn xong, đợi hết 1 tuần hương hoặc hương tàn thì đem hóa sớ, tiền vàng theo thứ tự gia thần trước, gia tiên sau và từ các bậc cao nhất trước.
- Câu nêu được nhấc lên không được giữ lại trong nhà mà phải để bên ngoài, ở nơi khô ráo và thoáng sạch.
Theo tục lệ, mùng 7 tháng Giêng là Tết Khai hạ, nghi lễ đánh dấu sự kết thúc của Tết Nguyên đán. Vào ngày này, các gia đình sẽ chuẩn bị mâm cúng dâng lên thần linh, gia tiên và thực hiện việc hạ cây nêu để trở lại với công việc bình thường sau chuỗi ngày đón năm mới.
