Tin tứcHoạt động thuộc dự án “Ông Gánh Bà Nâng”, hướng đến mục tiêu đưa tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên đến gần giới trẻ bằng trải nghiệm thực hành, trưng bày trực quan và chuỗi chia sẻ từ người làm nghiên cứu văn hóa.
Trong bối cảnh nhiều bạn trẻ biết về truyền thống nhưng chưa thực sự hiểu hoặc không có cơ hội thực hành, sự kiện này đặt mục tiêu tạo ra một không gian để họ trực tiếp chạm vào những giá trị quen thuộc của gia đình Việt. Từ bàn thờ miền Nam, những vật phẩm gắn với nghi thức đến trò chơi sắp xếp bàn thờ trực tuyến, ban tổ chức mong muốn mang đến cách tiếp cận nhẹ nhàng, cảm xúc và gần với đời sống hôm nay.
Không gian trưng bày bàn thờ miền Nam: Hiểu đúng để gìn giữ
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II được chọn làm địa điểm tổ chức vì gắn với lịch sử và lưu trữ nhiều tư liệu văn hóa Việt. Gian trưng bày bàn thờ miền Nam là nơi người tham dự có thể quan sát từng chi tiết: cách đặt lư hương, vị trí các vật phẩm, màu sắc, câu liễn, hình thức thờ tự và ý nghĩa của từng yếu tố.
Anh Nguyễn Duy Linh, nhà nghiên cứu văn hóa Nam Bộ và đồng thời là người góp phần cố vấn nội dung, chia sẻ rằng anh dành nhiều thời gian cùng nhóm để tìm tư liệu, xác minh thông tin. Anh cho biết: “Nhiều bạn trẻ đến và lắng nghe rất chăm chú. Họ không còn mặc định thờ cúng là điều nặng nề hay xa cách. Khi được giải thích rõ ràng, họ nhận ra nét đẹp của tín ngưỡng này và thấy nó gần với đời sống hơn mình tưởng”.
Thờ cúng không cố định ở một hình thức duy nhất. Trong các gia đình hiện đại, người ta có thể thay đổi thiết kế bàn thờ sao cho phù hợp không gian sống, nhưng tinh thần hiếu kính vẫn được giữ lại. “Đó là cách để ông bà luôn hiện diện trong gia đình theo cảm nhận của mỗi thế hệ”, Anh Nguyễn Duy Linh cho biết thêm.
Ở phần chia sẻ về ý nghĩa thờ cúng, anh Nguyễn Duy Linh nhấn mạnh sự truyền nối giữa các thế hệ: Ông bà, cha mẹ hướng dẫn con cháu về lễ nghi, cách bày biện, cách khấn nguyện, từ đó hình thành chuỗi lưu truyền giá trị văn hóa. “Khi thế hệ trước chỉ dạy thế hệ sau, sự kết nối gia đình được giữ vững. Thờ cúng không chỉ là nghi thức mà còn là cách truyền lại nếp sống”, anh chia sẻ.
Tranh kiếng: Từ thờ tự đến đời sống
Trong phần chia sẻ, anh Nguyễn Duy Linh giải thích về nguồn gốc và hành trình phát triển của tranh kiếng. Theo anh, dòng tranh này xuất hiện tại Việt Nam vào đầu thế kỷ 19 và đạt thời kỳ rực rỡ vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Tranh kiếng ban đầu được dùng trong thờ tự, sau đó trở thành một phần đời sống với nhiều mục đích như chúc thọ, trang trí nhà cửa hay làm bảng hiệu.
Do sự phát triển của phương pháp in công nghiệp, tranh kiếng vẽ tay ngày càng ít người thực hiện vì giá thành cao và mất nhiều thời gian. Tuy vậy, giá trị mỹ thuật, ý nghĩa biểu tượng và vai trò trong văn hóa miền Nam vẫn còn nguyên sức hấp dẫn đối với những người yêu nghệ thuật truyền thống. Anh Linh cho biết anh vẫn đang sưu tầm và cố gắng lưu giữ để tránh mai một.
Bạn Lê Nguyễn Minh Anh, khách tham dự sự kiện, chia sẻ rằng động lực ban đầu đến với sự kiện chỉ là tò mò. “Em muốn xem mình sẽ được học gì tại sự kiện Ông Gánh Bà Nâng. Nhưng càng tham gia, em càng thấy gần gũi. Những thứ tưởng xa lạ hóa ra là một phần trong nhà mình, chỉ là em chưa có dịp hiểu”, Minh Anh nói.
Trong nhiều gia đình, người trẻ thường nghĩ thờ cúng chỉ cần giữ trong tâm. Nhưng theo Minh Anh, việc thể hiện bằng hành động mới giúp truyền thống được duy trì. “Nếu mình không làm thì sau này sẽ mất dần. Tự tay chuẩn bị mâm cúng cho gia đình, em cảm nhận rõ sự kết nối với Ông bà, cha mẹ”.
Minh Anh nhìn nhận văn hóa thờ cúng đang chuyển mình theo nhịp sống hiện đại nhưng vẫn có sự quay lại các giá trị cũ. “Có thay đổi, có cách tân, rồi cũng trở về truyền thống ở dạng mới. Quan trọng là mình hiểu ý nghĩa và giữ được tinh thần hiếu kính”.
Workshop vật phẩm thờ cúng ba miền: Tự tay làm để hiểu sâu hơn
Chuỗi workshop diễn ra xuyên suốt ba ngày nhằm giúp người trẻ trải nghiệm ba loại hình truyền thống: Ngày 21/11: Tranh kiếng Nam Bộ; Ngày 22/11: Vàng mã truyền thống; Ngày 23/11: Hoa Thanh Tiên Huế.
Ở mỗi phiên, nghệ nhân và chuyên gia hướng dẫn từng bước. Người tham dự được cầm cọ, pha màu, vẽ trang kiếng, chỉnh dáng giấy, tạo hình bông hoa hay hoàn thiện sản phẩm vàng mã. Mỗi công đoạn đều đi kèm những câu chuyện văn hóa gắn liền với vật phẩm.
Dự án “Ông Gánh Bà Nâng”: Văn hóa truyền thống dưới góc nhìn trẻ
Bạn Ngô Thị Hồng Quyên – trưởng dự án – cho biết nhóm Lửa gồm nhiều bạn trẻ yêu văn hóa Việt, cùng nhau xây dựng dự án với mục tiêu đưa tín ngưỡng thờ cúng đến gần thế hệ mới bằng lối tiếp cận sáng tạo.
“Tính ngưỡng thờ cúng ông bà là giá trị cốt lõi của người Việt. nhóm Lửa muốn mang đến góc nhìn mới, trẻ trung hơn để các bạn trẻ cảm thấy hứng thú và dễ tiếp cận”. Quyên cho biết nhóm sẽ tiếp tục khai thác những khía cạnh khác của văn hóa Việt theo hướng sáng tạo và thân thiện với giới trẻ.
Dự án gồm ba phần chính:
MV “Không Một Ai Tan Biến” – truyền tải thông điệp rằng thờ cúng không chỉ là lễ nghi mà còn là sự kết nối tình cảm với người thân đã khuất.
Sự kiện “Tập Sự Thờ Cúng” – tạo không gian trải nghiệm trực tiếp các nghi lễ và vật phẩm thờ cúng.
Chuỗi video hướng dẫn thực hành – hướng dẫn chuẩn bị mâm cúng, lau dọn bàn thờ và đọc lời khấn theo cách đơn giản, dễ làm.
Trò chơi trực tuyến sắp xếp bàn thờ cũng là một điểm thu hút, giúp người tham dự thực hành đặt lễ đúng vị trí trên nền tảng số của dự án.
Dự án nhận được sự đồng hành của các chuyên gia như Thạc sĩ Đỗ Phương Thảo (CEO Better Up Vietnam), anh Đoàn Công Quốc Tuấn (Giám đốc Long Mã), chị Phan Ngọc Hiếu (nhà sáng lập Maypaperflower) và anh Nguyễn Duy Linh (nhà sưu tầm tranh kiếng).
Sự kiện kéo dài ba ngày
Thời gian: 21/11 – 23/11/2025
Địa điểm: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II, 2 Ter Lê Duẩn, phường Sài Gòn, TP.HCM
Khai mạc: 9:00 – 9:30 ngày 21/11
Hoạt động chung: 9:00 – 17:00 mỗi ngày
