Một trong những điểm mới quan trọng của dự luật là mở rộng danh mục đối tượng được miễn cấp giấy phép xây dựng, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian giải quyết xuống tối đa 7 ngày.
Theo dự thảo, cơ quan quản lý xây dựng chỉ kiểm soát một lần thủ tục hành chính đối với mỗi dự án, công trình từ giai đoạn chuẩn bị đến khi khởi công. Các dự án đã được cơ quan chuyên môn thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi xây dựng sẽ được miễn cấp giấy phép xây dựng.
Dự luật cũng sửa đổi, bổ sung điều kiện, trình tự, thủ tục cấp giấy phép theo hướng đơn giản, thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình, giảm thành phần hồ sơ, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp.
Theo dự luật, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng trước khi khởi công, trừ các trường hợp được miễn như: công trình bí mật nhà nước; công trình khẩn cấp; công trình thuộc dự án đầu tư công đặc biệt hoặc đầu tư theo thủ tục đặc biệt; công trình tạm; công trình sử dụng đất cho mục đích quốc phòng, an ninh; công trình thuộc dự án đầu tư công do Thủ tướng, người đứng đầu các cơ quan trung ương, Chủ tịch UBND các cấp quyết định đầu tư.
Ngoài ra, các công trình xây dựng trên địa bàn từ hai tỉnh trở lên, công trình tuyến ngoài đô thị phù hợp với quy hoạch, công trình trên biển thuộc dự án đầu tư đã được giao khu vực biển; cảng hàng không, công trình phục vụ hoạt động bay; công trình quảng cáo không thuộc diện cấp phép; hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động... cũng được miễn cấp phép.
Đáng chú ý, dự luật bổ sung quy định miễn giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ cấp 4 dưới 7 tầng tại khu vực nông thôn đã có trong quy hoạch chung và chưa có quy chế quản lý kiến trúc hoặc không thuộc trường hợp phải lập quy hoạch chi tiết.
Các công trình sửa chữa, cải tạo bên trong hoặc mặt ngoài không tiếp giáp đường đô thị cũng được miễn giấy phép nếu không thay đổi công năng, không ảnh hưởng kết cấu chịu lực, bảo đảm an toàn phòng cháy, môi trường và phù hợp quy hoạch được phê duyệt.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải cho rằng giấy phép xây dựng không phải “rào cản” mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội. Vấn đề là cần nâng cao chất lượng và quy trình cấp phép, không để phát sinh thủ tục chồng chéo.
Bà Nguyễn Thanh Hải đề nghị đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát. Việc miễn giấy phép giúp giảm thủ tục hành chính nhưng cần được hoàn thiện trong Luật Xây dựng hoặc Luật Đất đai để bảo đảm quyền sở hữu tài sản trên đất.
Bà cũng nhấn mạnh cần có cơ chế xử lý đối với công trình đã được cấp phép nhưng thi công sai thiết kế, thay đổi công năng hoặc vi phạm quy định, nhằm đảm bảo tính thống nhất và rõ trách nhiệm giữa các bên liên quan.


