Tin tứcĐây là dự án có ý nghĩa chiến lược trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính.
Tại phiên thảo luận, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam nhấn mạnh, từ một địa phương có điều kiện khó khăn, Ninh Thuận đã vươn lên mạnh mẽ với thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 4.000 USD/năm và tốc độ tăng trưởng GDP trung bình 9%/năm giai đoạn 2021-2024.
Ông Nam cho biết, với tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo dẫn đầu cả nước (công suất hơn 3.700 MW), Ninh Thuận sẵn sàng trở thành "trung tâm năng lượng sạch." Việc tái khởi động nhà máy điện hạt nhân là cơ hội lớn để tỉnh bứt phá, nhưng để dự án hoàn thành đúng tiến độ, cần có cơ chế đặc thù trong công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, tái định cư và đào tạo nhân lực.
Hiện tại, hơn 1.300 hộ dân với hơn 5.000 nhân khẩu tại vùng dự án đã sẵn sàng bàn giao mặt bằng để triển khai dự án. Chủ tịch tỉnh nhấn mạnh: "Nhân dân đã đặt trọn niềm tin vào Đảng và Nhà nước, sẵn sàng di dời để nhường chỗ cho nhà máy điện hạt nhân với mong muốn dự án triển khai nhanh chóng, mang lại lợi ích lớn cho đất nước."
Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Ninh Thuận) chỉ ra rằng, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội chưa đề cập đủ chính sách hỗ trợ di dời và tái định cư. Bà đề xuất bổ sung 5 cơ chế quan trọng, bao gồm bồi thường, hỗ trợ tái định cư ở mức cao nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân đủ điều kiện nhưng chưa có sổ đỏ, để thuận tiện trong việc bồi thường; đào tạo chuyển đổi nghề và hỗ trợ an sinh xã hội để người dân có việc làm bền vững sau khi di dời; cho phép triển khai bồi thường và tái định cư song song với quá trình điều chỉnh dự án; và nới lỏng quy định về khoáng sản để không ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng nhà máy.
Bà Hương nhấn mạnh: "Nếu không có cơ chế đặc thù, việc di dời, giải phóng mặt bằng sẽ khó hoàn thành trong năm 2025 như kế hoạch của Chính phủ."
Ngoài vấn đề mặt bằng, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng cần sớm hoàn thiện Luật Năng lượng nguyên tử để tạo hành lang pháp lý cho các dự án hạt nhân. Bà cũng nhấn mạnh nhu cầu phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao, bởi theo tiêu chuẩn của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), mỗi tổ máy 1.200 MW cần khoảng 1.200 nhân sự chuyên môn.
Trong khi đó, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TPHCM) đặt vấn đề về xử lý chất thải hạt nhân – một bài toán nan giải mà nhiều quốc gia đang đối mặt. Ông cảnh báo: "Chất thải hạt nhân có thể tồn tại hàng trăm năm. Việc xử lý an toàn là yếu tố then chốt quyết định tính bền vững của dự án." Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Minh Hoàng (đoàn TPHCM) đề nghị Chính phủ cần có phương án rõ ràng trước khi lựa chọn nhà đầu tư.
Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, công tác giải phóng mặt bằng phải hoàn thành trong năm 2025 để bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư. Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận khẳng định tỉnh sẽ hành động với tinh thần "việc gì làm được thì làm ngay, không chờ đợi," nhằm đảm bảo tiến độ thi công.
Việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là một bước đi tất yếu trong chiến lược phát triển năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, để dự án thực sự hiệu quả, cần có chính sách đặc thù không chỉ về giải phóng mặt bằng mà còn trong công tác tái định cư, đào tạo nhân lực và đảm bảo an toàn môi trường.
Với sự đồng thuận của Quốc hội, các cơ chế phù hợp sẽ được ban hành để dự án về đích đúng hẹn, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân.
