Tin tứcViệc lắp đặt được triển khai trong đêm 12–13/11 và chính thức hoạt động từ 15/11, đúng thời điểm chất lượng không khí tại đây liên tục rơi xuống mức báo động. Chỉ số AQI những ngày gần nhất vượt 190, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.
Hệ thống trụ lọc cao khoảng 8m được đặt ở các tuyến có mật độ giao thông lớn như Jawahar Circle và đường Tonk. Mỗi trụ có khả năng xử lý gần 1 triệu mét khối không khí mỗi giờ. Công nghệ PAMARES được giới thiệu với mục tiêu lọc bụi, khói và các hạt siêu mịn – những tác nhân làm gia tăng bệnh hô hấp, hen suyễn và nhiều vấn đề y tế khác tại đô thị 20 triệu dân vùng Rajasthan.
Các trụ được kỳ vọng tạo ra vùng không khí sạch cục bộ tại nơi người đi bộ và phương tiện tập trung đông. Mục tiêu của chính quyền là giảm bớt phần ô nhiễm mà người dân phải hít thở mỗi ngày trong bối cảnh lượng bụi đường, khí thải xe máy – ôtô và hoạt động xây dựng tăng nhanh theo tốc độ đô thị hóa.
Để người dân hiểu rõ lý do xuất hiện của những trụ lớn giữa phố, chính quyền Jaipur cho biết họ đang mở nhiều buổi giới thiệu tại các điểm đặt thiết bị. Nội dung tập trung vào cơ chế hoạt động, phạm vi tác động cũng như kỳ vọng của thành phố khi đưa công nghệ này vào đời sống.
Song song với việc vận hành trụ lọc, nhiều thông điệp giảm thiểu khí thải được gửi tới cộng đồng, như hạn chế đốt ngoài trời và kiểm soát xe cộ. Thành phố muốn tiến tới mô hình kết hợp giữa công nghệ và thay đổi thói quen để cải thiện chất lượng không khí bền vững.
Đoạn video giới thiệu trụ lọc do tài khoản Indian Tech & Infra đăng trên mạng xã hội X ngày 13/11 đã thu hút hơn 3,7 triệu lượt xem cùng hàng nghìn bình luận. Tranh luận nổ ra ngay sau khi Jaipur được gọi là thành phố đầu tiên của Ấn Độ lắp máy lọc không khí ngoài trời.
Nhiều người dùng mạng tỏ ra hoài nghi. Một số bình luận mang tính giễu nhại như “tôi đã lắp máy lọc nước dưới Ấn Độ Dương” hay “đặt máy điều hòa trên dãy Himalaya” thể hiện sự nghi ngờ về hiệu quả của một thiết bị đặt giữa không gian mở.
Ý kiến phản đối chủ yếu xoay quanh việc trụ lọc khó có thể giải quyết gốc rễ vấn đề. Theo họ, nguồn ô nhiễm chính đến từ bụi mịn do giao thông, hoạt động công nghiệp và xây dựng, trong khi trụ lọc chỉ tác động cục bộ và tạo ra hiệu quả hạn chế.
Một bộ phận khác nhận xét hình dáng thiết bị trông lạ mắt, gây cảm giác không phù hợp khi đặt tại các khu vực đông đúc. Họ cho rằng nguồn lực nên được dồn vào những giải pháp dài hơi, chẳng hạn trồng cây đô thị hay giảm phương tiện cá nhân.
Các nhà môi trường học nhận định trụ lọc không khí không thể thay thế chức năng của thảm thực vật. Cây xanh vẫn là giải pháp tự nhiên và bền vững nhất cho không khí đô thị, bởi khả năng hấp thụ CO₂, giữ bụi và điều hòa vi khí hậu.
Tuy vậy, giới chuyên gia cũng cho rằng trụ lọc có thể đóng vai trò hỗ trợ tại khu vực có lưu lượng giao thông lớn – nơi người dân phải tiếp xúc trực tiếp với bụi mịn ở mức cao. Với công suất lớn, thiết bị vẫn có thể làm giảm một phần nồng độ bụi tại các điểm nóng.
Nhiều chuyên gia đồng tình rằng việc áp dụng công nghệ cần đi kèm đánh giá dữ liệu dài hạn. Nếu hệ thống chứng minh được giá trị, Jaipur có thể mở rộng mô hình để giảm bớt áp lực ô nhiễm cục bộ.
Chính quyền Jaipur đang triển khai hệ thống cảm biến AQI tại các điểm đặt trụ để theo dõi chất lượng không khí trước và sau khi vận hành. Dữ liệu đo từ thực tế sẽ được phân tích nhằm xác định mức độ thay đổi nồng độ bụi và khí độc.
Kết quả này sẽ là cơ sở để thành phố bàn kế hoạch mở rộng sang những tuyến đường khác. Giới chức cho biết họ coi đây là bước thử nghiệm trong chiến lược dài hạn đưa công nghệ vào kiểm soát ô nhiễm – vấn đề đang gây nhiều hệ lụy kinh tế và sức khỏe tại Ấn Độ.
Jaipur hiện không phải trường hợp cá biệt. Nhiều đô thị lớn khác của Ấn Độ cũng phải đối mặt mức AQI cao vào mùa đông, khi khói công nghiệp, bụi xây dựng, khí thải giao thông và thời tiết lạnh làm không khí tù đọng. Với áp lực ngày càng lớn, chính quyền các địa phương buộc phải tìm giải pháp mới nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
