Top những bài thơ, ca dao, tục ngữ về Đồng Tháp

VOH - Đọc những bài thơ, ca dao, tục ngữ về Đồng Tháp sẽ giúp mỗi người có thể hiểu hơn về xứ sở, văn hóa, con người ở nơi được mệnh danh là “Thủ phủ đất Sen hồng”.

Từ lâu Đồng Tháp được mệnh danh là xứ xở của sen hồng với hai câu thơ nổi tiếng: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Đồng Tháp Mười nổi tiếng với vẻ đẹp yên bình và hoang sơ, đặc biệt là những người dân miền Tây hào sảng, nhiệt tình, hiếu khách. Những câu thơ, ca dao, tục ngữ về Đồng Tháp được VOH sưu tầm dưới đây sẽ giúp bạn có được trải nghiệm trọn vẹn về “Thủ phủ đất sen hồng”.

Những bài thơ về Đồng Tháp hay nhất

Là quê hương của những cánh đồng sen bát ngát, Đồng Tháp đẹp bình dị mà vô cùng thân quen. Cũng cùng thả hồn vào những vần thơ về Đồng Tháp dưới đây để cảm nhận vẻ đẹp chân phương, mộc mạc ấy!

Tháp Mười đẹp nhứt bông sen
Việt Nam đẹp nhứt có tên Cụ Hồ
Bông sen dành để lễ chùa
Cụ Hồ mãi mãi tôn thờ trong tâm.
(Tác giả: Bảo Định Giang)
Dị bản:
Tháp Mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ.

Đồng Tháp quê tôi (Tác giả: Ngọc Chi)

Quê tôi ở tận Miền Tây
Mênh mông đồng lúa cò bay đầy trời
Đất lành chim đậu khắp nơi
Mời anh, mời chị đến chơi quê nhà

Tháp Mười lừng lẫy khúc ca
Bông sen đẹp nhất nay là Quốc hoa
Xuôi về Cao Lãnh không xa
Viếng thăm Lăng Mộ chan hòa tình thân

Sông Tiền nước chảy trong ngần
Đến thăm vườn quýt một lần thích ngay
Trái vàng chín mọng trên cây
Ngọt ngào thanh mát, ngất ngây lòng mình

Lai Vung xứ sở thanh bình
Người dân hiếu khách, tận tình đón đưa
Bạn ơi nếm thử nem chua
Mua về biếu bạn, lại vừa để ăn

Sa Đéc sức sống mênh mang
Trăm hoa đua sắc, không gian tuyệt vời
Thăm nhà sản xuất Bích Chi
Phồng tôm ngon lắm cho dì cho cô

Nha Mân nổi tiếng câu hò
Gái xinh, gái đẹp giỏi lo việc nhà
Bạn ơi hãy đến đi nha
Một lần nhớ mãi, thiết tha tình người.

Top những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp 1

Đồng sen Tháp Mười (Tác giả: Dũng Nguyên)

Khu du lịch đồng sen nổi tiếng
Gió nhẹ nhàng én liệng trời xanh
Về đây để thấy an lành
Hoa cười "hảo dáng" như tranh họa đồ
Hồng liên nở điểm tô cảnh sắc
Hương vị nồng góp mặt mùa vui
Bao nhiêu khó nhọc chôn vùi
Tháp Mười vùng đất dưỡng nuôi ngọt ngào.

Tháp Mười mùa nước nổi (Tác giả: Donglam Tran)

Sông tiền rẽ sóng chia đôi
Sa Đéc, Cao Lãnh nghiêng soi bóng hình
Lung linh huyền ảo hữu tình
Hòa chung nhịp đập yên bình nên thơ.

Tháp mười lưu dấu bên bờ
Miền tây nước nổi thẫn thờ mắt ai
Rừng bông điên điển nối dài
Họa nên tranh vẽ trang đài mộng mơ.

Cành tràm lơ lửng phất phơ
Chim non chờ mẹ quay về mớm con
Thoảng qua Sếu đỏ như son
Thanh cao quý hiếm mãi còn khắc ghi.

Ngát hương hoa lá tỏa đi
Đồng quê xinh đẹp nhu mì gửi trao
Từng đàn hải sản dạt dào
Mặn nồng chia sẻ ngọt ngào sắc riêng.

Mái chèo tam bản đưa thuyền
Bà ba tỏa rạng một miền tâm giao
Chim trời cá nước hòa vào
Sen hồng lay động ánh hào long lanh…

Làng hoa Sa Đéc (Tác giả: Dũng Nguyên)

Xin mời về miệt quê tôi
Làng hoa Sa Đéc để bồi nhớ thương
Hương thơm kỳ mỹ lạ thường
Kết màu điểm sắc dịu vương cõi lòng
Đẹp tình người Tân Quy Đông
Yêu anh mến chị vun trồng nghĩa ân
Ghé thăm Đồng Tháp một lần
Cho dòng cảm xúc được nhân bội phần.

Đồng Tháp quê em (Tác giả: Hoang Minh Nhiem)

Anh về Đồng Tháp quê em
Vào mùa sen nở mà xem anh nào
Về đây sẽ thấy dạt dào
Bốn mùa hoa trái ngọt ngào anh ơi

Hồng Ngự quê em tuyệt vời
Ruộng đồng lúa chín khắp nơi quê nhà
Vườn cò chim cá bao la
Chuột đồng nấu lẩu làm ta nhớ hoài

Canh chua bông súng lai rai
Có bông điên điển làm ai nao lòng
Đây miền sông nước Cửu Long
Ai về nơi ấy nhớ mong thật nhiều

Quê em tôm cá phì nhiêu
Đến mùa nước nổi liêu xiêu trong lòng
Cá linh nước ngọt xuôi dòng
Em buông chài lưới xuống lòng sông sâu

Mang về kho với mía lau
Ăn vào ta sẽ thương nhau suốt đời
Hồng Ngự quê em tuyệt vời
Xin mời anh ghé đời đời em mong.

Đồng Tháp mùa sen (Tác giả: Trần Bảo Đông)

Em có về nơi quê anh Đồng Tháp
Rực sắc trời đua nở một màu Sen
Nơi phương đó khi phố nhỏ lên đèn
Em có nhớ những cánh đồng hương tỏa.
Đây Tháp Mười là quê hương anh đó
Vẫn chung tình chờ đợi bóng hình ai ?
Kỉ niệm cũ như vẫn còn đâu đây
Anh hái tặng đóa Sen hồng chớm nở
Và vụng về bên lời tình bỡ ngỡ
Phút ban đầu tha thiết nụ hôn trao
Mấy mùa Sen em biền biệt phương nào
Vẫn còn nhớ hay quên rồi dĩ vãng
Sen vẫn nở vẫn âm thầm năm tháng
Một góc trời Đồng Tháp vắng tình ai?

Top những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp 2

Mời anh về Đồng Tháp (Tác giả: Văn Liêm)

Mời anh về thăm quê em Đồng Tháp
Lúa non xanh ngan ngát cánh đồng
Hàng dừa xanh soi bóng xuống dòng sông
Cánh cò trắng rập rờn trên sông nước.

Đây dòng kênh ngày em còn đi học
Tóc chưa dài mới chấm ngang vai
Những khóm lục bình trôi dạt về đây
Em hỏi má: Từ đâu hoa tới?

Nhớ những chiều hè xa vời vợi
Em đắm mình vào dòng nước trong xanh
Hoa lục bình kéo đến vây quanh
Em khỏa nước sóng trào lên mát rượi.

Những miệt vườn xanh tươi hoa trái
Đợi anh về bắc lại chiếc cầu cây
Em chỉ anh xem những cánh ô môi
Sắc đỏ thắm như má hồng con gái.

Anh về má giữ anh ở lại
Đêm nằm nghe tiếng trái rụng trong vườn
Tiếng dế đồng rả rích gọi kêu sương
Tiếng bìm bịp ngân dài trên sông nước.

Anh về nhớ ghé thăm Sa Đéc
Con gái Tháp Mười dễ thương lắm anh ơi
Đôi môi hồng thắm tựa cánh hoa tươi
Mắt lúng liếng nụ cười sao đằm thắm
Về đi anh với quê em Đồng Tháp
Con sông Tiền nước rất ngọt và trong
Đợi anh về sóng nước mênh mông.

Đất sen hồng (Tác giả: Yến Vân)

Ai đã ghé miền Tây Nam Bộ
Chốn quê em rực rỡ sen hồng
Hỏi người có biết hay không
Về đây một chuyến, hẳn lòng sẽ vui

Mùa nở rộ toả mùi thơm ngát
Những cánh đồng ngào ngạt hương sen
Tên hoa, tên cả một miền
Sắc hồng cùng trắng, đan xen nhị vàng

Khu Xẻo Quýt âm vang một thuở
Chốn đạn bom vẫn ở nơi này
Thăm từng tấc đất, hàng cây
Cho ta sống lại bao ngày khổ lao

Lăng cụ Phó, tự hào Cao Lãnh
Nhà Bác Hồ nằm cạnh ở bên
Về đây thì phải vô liền
Hàng trăm cây trái ở trên đất lành

Thăm Sa Đéc lừng danh hoa kiểng
Huỳnh Thủy Lê nổi tiếng ngôi nhà
Ai về âm phủ chợ ma
Ban đêm làng chiếu tên là Định Yên

Dưới cá lội, ở trên chim chóc
Ghé Tràm Chim, xuồng dọc đôi bờ
Khu rừng đậm nét hoang sơ
Màu xanh trộn lẫn cánh cò trắng bay

Nơi tôm cá từng bầy trú ngụ
“Ốc đảo xanh” quyến rũ Gáo Giồng
Giữa mùa nước nổi mênh mông
Câu hò điệu lý gợi lòng khách xa

Ai ăn bưởi, Phong Hòa nán lại
Tiếng ngọt thơm cây trái một vùng
Quýt hồng chỉ có Lai Vung
Mời nem đãi khách, lạ lùng vị ngon

Về đặc sản, vẫn còn nhiều thứ
Ai đã qua hãy thử một lần
Đất lành chẳng muốn rời chân
Con người hiền hậu, ân cần sớm hôm

Đồng Tháp sẽ hoài ôm chờ đợi
Đất sen hồng nhắn gởi khắp phương
Ngày nao sẽ bước chung đường
Dẫn người đi khắp quê hương chốn này.

Điệu hò Đồng Tháp (Tác giả: Nguyễn Nhật)

Qua Cao Lãnh giữa mùa nước nổi
Cá Linh về quẫy lội đầy sông
Xuồng ai theo nước lớn ròng
Tiếng hò Đồng Tháp buồn trong gió chiều

Hồng Ngự có bao nhiêu chuyện kể
Thuở đồng hoang máu lệ tràn trề
Đau lòng Thường Thới Hậu B
Bia tên chật kín người về vắng tanh

Ai vào cuộc Chiến Tranh Biên Giới
Kẻ mỏi mòn chờ đợi tháng năm
Con chim đã bỏ rừng Tràm
Phương trời biền biệt để Tam Nông buồn

Phù sa với nước cuồn cuộn quyện
Rực mé sông Điên Điển trổ vàng
Lấp Vò tâm sự riêng mang
Nhớ ai Sa Đéc hương Làng Hoa đưa

Bây giờ giữa Tháp Mười Sen nở
Kỷ niệm buồn tình ngỡ đã quên
Lai Vung Rượu Cúc say mèm
Nhớ bàn tay gói chiếc Nem ngọt ngào.

Anh có về Đồng Tháp cùng em? (Tác giả: An Thi Ngo Nghiem)

Anh có về Đồng Tháp cùng em không ?
Rượu sen hồng em mời anh uống nhé
Gái Tháp mười giọng thì thầm nhỏ nhẹ
Gạo quê hương mùi lúa mới thơm nồng

Về Tam Nông ngắm cò trắng đầy đồng
Cá lóc nướng trui thơm hương rơm rạ
Gái Tháp mười đẹp xinh hồng đôi má
Những điệu hò ngọt lịm giữa vùng biên

Đền thờ Cụ Nguyễn Sinh Sắc linh thiêng
Người dân quê em thật thà chất phát
Các cô gái nết na suốt ngày ca hát
Lụa Tân Châu mịn tạo dáng duyên tình

Người quê em hiền dịu đẹp lung linh
Mùa trái chín quýt hồng cành trĩu quả
Mùa nước nổi đi bằng xuồng ba lá
Vào Tháp Mười lấy bông súng đỏ tươi

Lẩu cá linh béo ngậy thật tuyệt vời
Áo bà ba mái thóc thề diệu vợi
Người thân đi xa mỗi ngày đón đợi
Dân quê em chăm lao động chuyên cần

Mùa nước lên hoa sen nở tuyệt trần
Hoa Sa Đéc nổi danh miền sông nước
Tết khoe sắc không nơi nào sánh được
Nem Lai Vung đặc sản ở nơi này

Nơi con sông Mê Kông chảy qua đây
Chia chín nhánh Cửu Long đầy tôm cá
Ở nơi này đất phù sa nhiều quá
Cây trái tươi xanh lúa ba vụ bội thu.

Ca dao tục ngữ về Đồng Tháp Mười

Ca dao tục ngữ là một phần không thể thiếu trong văn hóa đồng bào miền Tây nói chung và Đồng Tháp nói riêng. Những câu ca dao nói về Đồng Tháp không chỉ mang giá trị văn hóa, lịch sử mà còn góp phần gắn kết tình yêu quê hương. Ngoài ra, những câu thơ dân gian này còn truyền tải những thông điệp tích cực, vui vẻ, khơi gợi niềm tự hào đối với quê hương, xứ sở.

1. Bao giờ hết cỏ Tháp Mười
Nước Nam mới hết những người đánh Tây.

2. Là dòng dõi của Tiên Rồng
Nhân dân Đồng Tháp ta không biết quỳ.

3. Có ai về đất Mỹ Xương
Cho tôi nhắn gởi niềm thương tháng ngày.

4. Thấy cầu thì nhớ Mương Kinh
Thấy trăng lại nhớ quê mình thiết tha.

5. Ai vô Đồng Tháp em thương
Nước phèn, kinh cạn vấn vương tháng ngày.

Top những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp 3

6. Kinh Xáng chảy qua Cái Tre
Giặc vô tới đó, chạy re từng bầy.

7. Đồng Tháp Mười mênh mông trời trước một màu
Nhóc nhen kêu rộ bắt sầu ruột gan.

8. Tháp mười sinh nghiệp phèn chua
Hổ mây, cá sấu thi đua vẫy vùng.

9. Tháp Mười đồng ruộng bao la,
Tây vô Đồng Tháp làm ma không đầu!

10. Chiều chiều gió giục mây vần
Nhớ Ông Đốc Tổng Binh Kiều đánh Tây.

11. Tháp Mười nước mặn, đồng chua
Nửa mùa cháy nắng, nửa mùa nước dâng.

12. Tháp Mười lắm rạch nhiều kinh
Lắm tôm nhiều cá tràm xanh lúa vàng.

13. Buồn tình hai đưa buồn tình
Ai về Đồng Tháp cho mình quá giang.

14. Ruộng đồng kinh xáng quê ta
Dân tôi thích một bài ca Tháp Mười
Tháp Mười này Tháp Mười ơi
Đẹp trời đẹp nước, đẹp đời tự do.

15. Quê em Đồng Tháp mênh mông
Xanh tươi bát ngát, ruộng đồng bao la
Quê em óng ánh tơ vàng
Ruộng nương thẳng tắp, ngút ngàn dâu xanh.

banner-bottom-thuongthuc

Ca dao tục ngữ về tình yêu, con người Đồng Tháp

Mỗi vùng miền, mỗi địa phương đều có những nét đặc trưng riêng, những nét đẹp đó được lưu giữ qua nhiều thế hệ thông qua các câu ca dao, tục ngữ. Dưới đây là một số câu ca dao tục ngữ Đồng Tháp nói về tình yêu đôi lứa của những người con mảnh đất Sen hồng.

1. Thuốc rê Cao Lãnh thơm nồng
Con gái Cao Lãnh má hồng thấy mê.

2. Xinh tươi con gái Tháp Mười
Tay ôm bó lúa, miệng cười như hoa.

3. Anh đi anh nhớ Tháp Mười
Nhớ canh bông súng, nhớ nụ cười Mỹ An.

4. Ai ơi qua đất An Bình,
Trai tài gái sắc lừng danh xã nhà.

5. Làm trai đứng giữa Tháp Mười
Nêu gương anh dũng cho người đời sau.

6. Nước ròng bỏ bãi bày gành
Em đem duyên bán, đất Châu Thành đều hay.

7. Trai Sa Đéc, gái Bình Thành
Môn đăng hộ đối, sao mình lại chê.

Top những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp 4

8. Đường Hòa An đi thẳng một đàng
Gái Hòa An rất dịu dàng dễ thương.

9. Cho dù cạn nước biển Đông
Hết tràm Đồng Tháp vẫn không phai lời.

10. Ra đi anh nhớ Tháp Mười
Nhớ cam Bình Thanh, nhớ người Nha Mân.

11. Anh về Đập Đá đưa đò
Trước đưa quan khách, sau dò ý em.

12. Ai về Cao Lãnh mà coi
Con gái Đồng Tháp cầm roi dạy chồng.

13. Đèn nào sáng bằng đèn Sa Đéc
Gái nào đẹp bằng gái Nha Mân
Anh thả ghe câu lên xuống mấy lần
Thương em đứt ruột, nhưng tới gần lại run.

14. Đèn nào cao bằng đèn Thủ Ngữ
Gió nào dữ bằng gió Đồng Nai
Trai nào khôn bằng trai Cao Lãnh
Gái nào bảnh bằng gái Ba Tri.

15. Chiếc tàu xanh đề chữ đỏ
Chiếc tàu nhỏ đề chữ Châu Thành
Gặp mặt anh đây mần lẻ không đành
Sợi chỉ tơ thắt ruột, sợi chỉ mành thắt gan.

16. Tàu Nam Vang mũi đỏ
Ghe Sa Đéc mũi đen
Em ở chi nước rẫy, nước phèn
Theo anh về chợ đốt đèn măng sông.

17. Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh
Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân
Bước lên xe đầu đội khăn rằn
Nói năng đúng điệu, tảo tần bán buôn.

18. Ai về Đồng Tháp xa xôi
Cho tôi nhắn gởi đôi lời nhớ nhung
Ai về Ngã Sáu ấp Trung
Cho tôi gởi nhớ về trong Tháp Mười.

19. Bước cẳng xuống tàu, tàu khua rổn rổn
Tàu Nhựt Bổn lấy nước Châu Thành
Anh với em phải nói cho rành
Để anh lên xuống nhọc nhằn thân anh.

20. Cần Thơ là tỉnh
Cao Lãnh là quê
Anh đi khỏi xứ Tào Kê
Thoát vòng lao lý đâu dè gặp em.

21. Đất Châu Thành anh ở
Xứ Cần Thơ nọ em về
Bấy lâu sông cận biển kề
Phân tay mai trúc dầm dề hột châu.

22. Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh
Gái nào bảnh bằng gái Tân Châu
Anh thương em chẳng ngại sang giàu
Mứt hồng đôi lượng, trà Tàu đôi cân.

Ca dao tục ngữ về đặc sản Đồng Tháp

Cũng giống như những miền quê khác, Đồng Tháp tự hào là nơi có nhiều loại đặc sản làm nên tên tuổi của vùng đất này. Cùng đọc những câu ca dao tục ngữ về Đồng Tháp bên dưới để xem ở nơi đây, ngoài Sen ra còn có những món đặc sản nào thu hút khách thập phương.

1. Ai ơi, về tới Tháp Mười
Cá, tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn.

2. Xoài nào ngon bằng xoài Cao Lãnh
Vú sữa nào ngọt bằng vú sữa Cần Thơ.

3. Nước mắm ngon dầm con cá sặc
Ăn gạo Lấp Vò, giết giặc lập công.

4. Hòa An phong cảnh mơ màng
Có vườn mận đẹp, có làn nước xanh.

5. Ai về Cao Lãnh, Hòa An
Nhớ mua bánh thuốc về làng biếu cha.

6. Em muốn về Mỹ Hội mà bà nội không cho
Bắt vào Đồng Tháp, ăn bông súng với củ co thấu trời.

7. Muốn ăn bông súng mắm kho
Thì vô Đồng Tháp ăn cho đỡ thèm.

Top những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp 5

8. Muốn ăn bông súng, củ co
Thì vô Đồng Tháp ăn cho đã thèm.

9. Ai về Cao Lãnh quê ta
Xoài thơm, quýt ngọt đậm đà tình quê.

10. Muốn ăn xoài cát thơm ngon,
Thì về Tân Thuận, Hoài An quê mình.

11. Bắp nào to bằng bắp Hồng Ngự
Cá nào bự bằng cá Cờ Đen.

12. Lai Vung là xứ lạ lùng
Nem chua mà ngọt, thơm nồng mà say.

13. Nem Lai vung vừa chua vừa ngọt
Quýt Lai Vung vỏ đỏ, ruột hồng.

14. Tháp Mười gạo trắng nước trong
Cá đầy sông rộng, thong dong từng đàn.

Tục ngữ ca dao về hoa Sen Đồng Tháp

Hoa Sen, một biểu tượng của quốc hoa Việt Nam biểu trưng cho sự cao quý, vươn lên. Hoa Sen hiện diện ở mọi miền tổ quốc, nhưng nhắc đến Sen, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến thủ phủ đất Sen hồng - Đồng Tháp. Sen Tháp Mười càng tỏa hương thơm ngào ngạt hơn khi được miêu tả qua những vần thơ dân gian dưới đây.

1. Sen Tháp Mười hương thơm ngào ngạt
Lúa Tháp mười trĩu hạt oằn bông.

2. Thấy dừa thì nhớ Bến Tre
Thấy bông sen nhớ đồng quê Tháp Mười.

3. Ai về Đồng Tháp mà xem
Bông Sen, bông Súng nở chen lúa vàng.

Top những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp 6

4. Ai đi Châu Đốc, Nam Vang
Đi qua Đồng Tháp thấy bạt ngàn bông Sen.

5. Anh về Đồng Tháp quê em
Vào mùa Sen nở mà xem anh nào!

6. Sen mọc giữa đồng lòng sen trắng
Sen đất Tháp Mười mưa nắng vẫn tươi.
Bông sen như nết con người
Đẹp như con gái Tháp Mười quê ta.

Ca dao tục ngữ về danh lam thắng cảnh xứ Đồng Tháp

Xứ sở Đồng Tháp nổi tiếng với Vườn Quốc gia Tràm Chim, Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê, Khu du lịch Xẻo Quýt, Gáo Giồng hay vườn hoa Sa Séc… Thế nhưng, ngoài những địa điểm trên, hãy cùng xem Đồng Tháp còn có gì để thu hút du khách đến và tham quan, tìm hiểu không nhé!

1. Ai về Đồng Tháp quê tôi
Vào thăm Lăng Cụ bồi hồi nhớ thương.

2. Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh
Nước Tháp Mười lóng lánh cá tôm.

3. Phù sa, điên điển, cá linh
Câu hò Đồng Tháp, thánh kinh đồng bằng.

4. Ai về đồng Đồng Tháp mà coi
Mộ ông Thiên Hộ trăng soi lạnh lùng
Bà con đùm đậu quanh vùng
Tháng Giêng ngày giỗ xin đừng ai quên.

5. Tháp Mười đi dễ khó về
Khi đi giỏ thịt, khi về giỏ cây.

Không có núi non hùng vĩ, cũng chẳng có những thắng cảnh ngợp trời, Đồng Tháp khiến những ai đã từng đến nơi đây lưu luyến, nhớ thương bởi chính vẻ đẹp bình yên, mộc mạc đậm chất Nam Bộ của những cánh đồng lúa trĩu hạt, những con kênh thơ mộng hay những người dân chân chất, thật thà. Hy vọng rằng sau khi đọc những bài thơ, ca dao tục ngữ về Đồng Tháp, bạn sẽ càng thêm yêu mảnh đất này hơn!

Đừng quên theo dõi voh.com.vn - mục Sống đẹp để có thể cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác.