Những bài vè nói ngược cho trẻ mầm non và lớp 1 – 5

Vè là kho tàng tri thức của dân gian, sở hữu giá trị giáo dục, thẩm mỹ sâu sắc. Nhắc đến thể loại này, chúng ta không thể không kể tới những bài vè nói ngược thú vị được truyền miệng rộng rãi, gắn liền với bao thế hệ trẻ em Việt Nam.

Vè nói ngược là gì?

Vè là một thể loại của văn học dân gian, có ca vần, được sáng tác nhằm phản ánh kịp thời các sự kiện cũng như tri thức trong cuộc sống. Vè thường giàu tính thời sự (được xem là một dạng báo nói), dễ hiểu, dễ nhớ, gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày.

Giống như tên gọi, vè nói ngược không diễn đạt theo cách thông thường mà vận dụng lối nói ngược lại với sự thật. Điều này khiến nội dung được truyền đạt trở nên sáng tạo, dí dỏm và ấn tượng hơn.

Nội dung chủ yếu của các bài vè nói ngược dành do trẻ mầm non hay học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 là các tri thức dân gian về tự nhiên, cuộc sống sinh hoạt, đạo lý… Dưới đây là một số bài vè hay do VOH chọn lọc.

Những bài vè nói ngược dân gian cho trẻ em

Vè dân gian Việt Nam nội dung phong phú, phản ánh tri thức, cuộc sống một gần gũi lại có ca vần đơn giản, dễ nhớ nên phù hợp với nhiều đối tượng, bao gồm cả trẻ em. Chính vì vậy mà đây cũng được xem là nguồn tư liệu dạy học giá trị.

Bên cạnh những bài vè dân gian phổ biến, thầy cô và phụ huynh có thể tham khảo thêm vè nói ngược. Sự thú vị của tiểu loại này có thể tạo hứng thú học tập, giúp trẻ tự khám phá thế giới quanh mình.

(Lưu ý, các bài vè dân gian có thể có nhiều dị bản. Ngoài ra, cha mẹ, thầy cô giáo... cần kiểm tra nội dung trước khi đọc cho trẻ)

Vè nói ngược Bao giờ cho đến tháng ba

Bao giờ cho đến tháng ba,

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.

Hùm nằm cho lợn liếm lông,

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi.

Nắm xôi nuốt trẻ lên mười,

Con gà, be rượu nuốt người lao đao.

Lươn nằm cho trúm bò vào,

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.

Lúa mạ nhảy lên ăn bò,

Cỏ năn, cỏ lác rình mò bắt trâu.

Gà con đuổi bắt diều hâu,

Chim ri đuổi đánh vỡ đầu bồ nông.

Vè nói ngược Bước sang tháng sáu giá chân

Bước sang tháng sáu giá chân,

Tháng một nằm trần bức đổ mồ hôi.

Con chuột kéo cầy lồi lồi,

Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong.

Vườn rộng thì thả rau rong,

Ao sâu giữa đồng, vãi cải làm dưa.

Đàn bò đi tắm đến trưa,

Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương.

Voi kia nằm ở gặm giường,

Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn.

Chuồn kia thấy cám liền ăn,

Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua.

Trời mưa cho mối bắt gà,

Thòng đong, cân cấn đuổi cò lao xao.

Lươn nằm cho trúm bò vào,

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.

Thóc giống cắn chuột trong bồ,

Một trăm lá mạ đuổi vồ con trâu.

Chim chích cắn cổ diều hâu,

Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.

Bong bóng thì chìm,

Gỗ lim thì nổi.

Đào ao bằng chổi,

Quét nhà bằng mai.

Hòn đá dẻo dai,

Hòn xôi rắn chắc.

Gan lợn thì đắng,

Bồ hòn thì bùi.

Hương hoa thì hôi,

Nhất thơm thì cú.

Đàn ông to vú,

Đàn bà rậm râu.

Hay cắn thì trâu,

Hay cày thì chó.

Dị bản1:

Bước sang tháng sáu giá chân

Tháng chạp nằm trần bức đổ mồ hôi

Con chuột kéo cày lồi lồi

Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong

Vườn rộng thì thả rau rong

Ao sâu vãi cải lấy ngồng làm dưa

Đàn bò đi tắm đến trưa

Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương

Voi kia nằm dưới gậm giường

Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn

Chuồn chuồn thấy cám liền ăn

Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua

Bao giờ cho đến tháng ba

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng

Hùm nằm cho lợn liếm lông

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi

Nắm xôi nuốt trẻ lên mười

Con gà nậm rượu nuốt người lao đao

Lươn nằm cho trúm bò vào

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô

Thóc giống cắn chuột trong bồ

Một trăm lá mạ đổ vồ con trâu

Chim chích cắn cổ diều hâu

Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.

Bong bóng thì chìm,

Gỗ lim thì nổi.

Đào ao bằng chổi,

Quét nhà bằng mai.

Bánh đa thì dai,

Bún kia thật cứng.

Dị bản 2:

Bước sang tháng sáu giá chân

Tháng chạp nằm trần bức đổ mồ hôi

Con chuột kéo cày lồi lồi

Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong

Vườn rộng thì thả rau rong

Ao sâu vãi cải lấy ngồng làm dưa

Đàn bò đi tắm đến trưa

Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương

Voi kia nằm dưới gậm giường

Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn

Chuồn chuồn thấy cám liền ăn

Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua

Bao giờ cho đến tháng ba

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng

Hùm nằm cho lợn liếm lông

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi

Nắm xôi nuốt trẻ lên mười

Con gà nậm rượu nuốt người lao đao

Lươn nằm cho trúm bò vào

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô

Thóc giống cắn chuột trong bồ

Một trăm lá mạ đổ vồ con trâu

Chim chích cắn cổ diều hâu

Gà con tha quạ biết đâu mà lần

Cầy cáo thì đuổi chó săn

Một đàn con chuột đuổi ăn con mèo.

Con chó hay trèo,

Con mèo hay cắn,

Xôi thịt thì đắng,

Bồ hòn thì bùi,

Hương xạ thì hôi,

Thơm như tổ cú,

Đàn ông to vú

Đàn bà rậm râu,

Hay gáy con trâu,

Hay bừa gà trống,

Của ta thì trọng,

Của Chúa thì hèn,

Giấy bản thì đen,

Mực Tàu thì trắng,

Mây mù thì nắng,

Mây trắng thì mưa.

Vè nói ngược Các cụ dung dẻ đi chơi

Các cụ dung dẻ đi chơi,

Để cho con trẻ lại ngồi đấm lưng.

Ta mang sợi chỉ lên rừng,

Để trói con hổ, hổ đừng quấy ta.

Ta mang dây chão về nhà,

Ta trói con kiến, kiến ra đằng nào.

Vè nói ngược Con chim mần tổ dưới nước

Vẻ vè vè ve,

Nghe vè nói ngược.

Con chim mần tổ dưới nước,

Con cá mần tổ trên cây.

Thằng chết dắt trâu đi cầy,

Thằng sống chôn mày dưới lỗ.

Thuyền ông đi bộ,

Ngựa lội dưới sông.

Một bầy cá nhám lên đồng kiếm ăn.

Vè nói ngược Hươu đẻ dưới nước, cá ở trên núi

Lặng nghe kể ngược,

Hươu đẻ dưới nước,

Cá ở trên núi.

Đựng phân bằng túi,

Đựng trầu bằng gơ.

Bể thì có bờ,

Ruộng thì lai láng.

Hàng xẩm thì sáng,

Tối mịt thì đèn.

Hũ miệng thì kèn,

Loa miệng thì lo.

Cân cấn thì to,

Con voi bé tí.

Nhẵn nhụi thì mít,

Gai góc thì dừa.

Bồ hòn thì chua,

Nước cá thì thơm.

Người nằm ổ rơm,

Nhường giường cho chó.

Thất nghiệp thì giàu,

Bay thấp bồ câu,

Bay cao thì dế.

Chua thì có mía,

Ngọt thì có chanh.

Thịt lợn thì tanh,

Thịt bò thì ngậy.

Ngọt thì có cậy,

Chua thì có bánh đường.

Đi cày bằng quang,

Gánh phân bằng ách.

Bà vãi có sách,

Ông thầy ngồi không.

Quan cả đeo gông,

Thằng tù xử kiện.

Cái kiến thì to,

Con bò bé tí.

Vè nói ngược Năm nay lớn nước, thiên hạ được mùa

Ve vẻ vè ve,

Nghe vè nói ngược.

Năm nay lớn nước,

Thiên hạ được mùa.

Sinh ra cái cua,

Tám càng hai cẳng.

Nhất trọng nhì hiệp,

Vua chúa thì hiền.

Giấy bản thì đen,

Mực tàu thì trắng.

Gan lợn thì đắng,

Bồ hòn thì bùi.

Hương xạ thì hôi,

Thơm tho tổ cú.

Đàn ông to vú,

Đàn bà rậm râu.

Khỏe cắn thì trâu,

Khỏe cày thì chó.

Yếu chạy thì ngựa,

Khỏe chạy thì sên.

Tối như đèn,

Sáng như xẩm.

Lẩm cẩm cơm nếp,

Cơm tẻ dẻo dang.

Cứng như khoai lang,

Bở như hòn đá.

Trên vườn thả cá,

Dưới ao trồng rau.

Nuôi vịt chọi nhau,

Gà trống lội nước.

Vè nói ngược Ngồi buồn nói ngược mà chơi

Ngồi buồn nói ngược mà chơi

Cua đinh nó liệng trên trời quá hay

Trưa trưa bắt chó ra cày

Trâu kia hực sủa, chuột dày ông voi

Một lũ thầy bói đi coi

Trưa trưa đốt đuốc mà soi ếch bà

Con nít mà dắt bà già

Chân đi lỏng khỏng té mà xuống ao

Câu thì lấy đá làm phao

Lưới kia đem bủa ào ào ngọn cây

Con sấu liệng bay trên mây

Rồng vàng trói ké nằm ngay dưới bè

Thầy pháp tụng kinh rề rà

Thầy chùa bắt chó ra hè mà ram

Thầy tu mắng chửi làm xàm

Chằn tinh tu hành đọc sách siêng năng

Chuột xạ thấy thịt thì gầm

Hùm thì bươi rác xóc dằm trong da

Dưới sông tàu ngựa, chuồng dê

Trên bờ lại thả câu rê, lưới mành

Chẻ tre mà buộc manh manh

Xe sợi chỉ mành cột cổ con nai

Bùn kia đã cứng còn dai

Thịt gà cồ nọ chưa nhai đã mềm

Con vịt đá độ ăn tiền

Gà trống mẹ hiền lặn lội nuôi con

Đàn bà trang điểm kiếm chồng

Con gái ở vậy dốc lòng thủy chung

Bảy mươi, bảy mốt còn son

Mười lăm mười sáu cháu con bộn bàng.

Vè nói ngược Non cao đầy nước, đáy biển đầy cây

Ve vẻ vè ve,

Cái vè nói ngược.

Non cao đầy nước,

Đáy biển đầy cây.

Dưới đất lắm mây,

Trên trời lắm cỏ.

Người thì có mỏ,

Chim thì có mồm.

Thẳng như lưng tôm,

Cong như cán cuốc.

Thơm nhất là ruốc,

Hôi nhất là hương.

Đặc như ống bương,

Rỗng như ruột gỗ.

Chó thì hay mổ,

Gà hay liếm la.

Xù xì quả cà,

Trơn như quả mít.

Meo meo là vịt,

Quạc quạc là mèo.

Trâu thì hay trèo,

Sóc thì lội nước.

Rắn thì hay bước,

Voi thì hay bò.

Ngắn như cổ cò,

Dài như cổ vịt.

Đỏ như quả quýt,

Vàng như quả hồng.

Cao tồng ngồng như chim tu hú,

Lùn lụ khụ như chim bồ nông.

Vè nói ngược Nắng hạn đầy nước

Nghe vẻ nghe ve

Nghe vè nói ngược

Nắng hạn đầy nước

Mưa dầm khô rang

Đám cưới đình làng

Kì yên ngoài chợ

Nhà giàu khất nợ

Nhà nghèo cho vay

Đàn bà đi cày

Đàn ông đi cấy

Ghe nổi thì đẩy

Ghe cạn thì chèo

Nuôi chuột bắt mèo

Nuôi heo lấy trứng

Xu xoa thì cứng

Đá núi thì mềm

Trời nắng về đêm

Ban ngày sao mọc.

Vè nói ngược Xắn quần mà lội, lội núi cheo leo

Vè vẻ vè ve,

Cắm vè cắm lối.

Xắn quần mà lội,

Lội núi cheo leo.

Chống gậy mà trèo,

Trèo sông trèo bể.

Tôi ngồi tôi kể,

Cái vè của tôi.

Cứng như xôi,

Mềm như đá.

Thơn như cú,

Tanh như hương.

Tối như gương,

Sáng như mực.

Mùa đông nóng nực,

Mùa hè rét run.

Vè nói ngược Ngựa đua dưới nước

Nghe vẻ nghe ve

Nghe vè nói ngược

Ngựa đua dưới nước

Tàu chạy trên bờ

Trên núi đặt lờ

Dưới sông bửa củi

Gà cồ hay ủi

Heo nái hay bươi

Nước kém mùng mười

Ba mươi nước lớn

 

Ghe nổi thì đẩy

Ghe cạn thì chèo

Mấy chú nhà nghèo

Cho vay bạc nợ

Nhà giàu nhà có

Thiếu trước hụt sau

Đòn xóc bổ cau

Dao bầu cắt lúa

May quần bằng búa

Bửa củi bằng kim.

Vè nói ngược Chim ăn dưới nước cá đẻ trên cây

Vè vẻ vè ve nghe vè nói ngược

Chim ăn dưới nước cá đẻ trên cây

Thuyền chèo côi bộ, ngựa chạy dưới sông

Gặp trộ mưa giông mối ra ăn gà

Cứ tài đàn bà đánh giặc thờ vua

Con tôm cắn cọng con cua

Cả bầy chuột nhắt chạy đua với mèo

Cá dù bẻ cổ con trâu

Trái bí trái bầu châm trả con ong

Cái kẻng thì kêu ò e

Ai mà chặt chuối dấu ghe

Chặt săn chặt súc làm ghe cho chìm

Ai mà vác xỉa bắn chim

Vác ná đâm cá đi tìm non cao?

Vè nói ngược Chuồn chuồn đánh giặc

Chuồn chuồn đánh giặc

Voi đậu bờ rào

Rộng nhất thì ao

Hẹp hòi thì biển

Đẹp nhất thì khỉ

Xấu xa thì tiên

Bong bóng thì chìm

Gỗ lim thì nổi

Đào ao bằng chổi

Quét nhà bằng mai

Tròn thì bồ đài

Méo thì miệng thúng

Thất nghiệp thì trọng

Làm quan thì hèn

Giấy bản thì đen

Mực Tàu thì trắng

Gan lợn thì đắng

Bồ hòn thì bùi

Hương hoa thì hôi

Nhất thơm tổ cú

Đàn ông có vú

Đàn bà rậm râu

Hay cắn thì trâu

Hay cày thì chó

Yếu chạy thì ngựa

Khỏe chạy thì sên

Tối tăm thì đèn

Sáng sủa thì xẩm

Cơm nếp lẩm cẩm

Cơm tẻ dẻo dai…

Vè nói ngược Lưng đằng trước, bụng đằng sau

Lưng đằng trước,

Bụng đằng sau.

Đi bằng đầu,

Đội bằng gót.

Dấm thì ngọt,

Mật thì chua.

Nhanh như rùa,

Chậm như thỏ.

Quan khốn khổ,

Dân giàu sang.

Vua bần hàn,

Dân sung túc.

Cứng bánh đúc,

Mềm gỗ lim.

To như kim,

Bé như cột.

Lợn nhảy nhót,

Chim ù lì.

Trắng như chì,

Đen như bạc.

Chó cục tác,

Gà gâu gâu.

Vè nói ngược Nắng lên cho mối bắt gà

Nắng lên cho mối bắt gà

Một trăm đàn bà đánh giặc cho vua

Con tép nó kẹp con cua

Một bầy cá mại cõng rùa đi ăn

Chồn đèn cắn cổ chó săn

Chuột kêu chút chít, đòi ăn con mèo

Chó chạy, chồn rượt đuổi theo

Chuột gặm chân mèo, muỗi đốt cánh dơi

Cây cao bóng mát chơi vơi

Gà con tha quạ lên ngồi cành tre

Con voi ấp trứng sau hè

Gà con đi kiện, vịt què vô Nha

Nực cười rết nuốt trứng gà

Đàn ông có chửa, đàn bà có râu

Trai tơ sắm cối giã trầu

Bà già bạc đầu nằm ngửa trong nôi

Chẳng tin đốt đuốc mà coi

Thầy chùa đang ướp cá mòi nấu chay.

Một số câu thơ, bài thơ nói ngược hay

Nói ngược là một hình thức được sử dụng khá nhiều trong văn học dân gian. Bên cạnh vè thì còn có ca dao, đồng dao nói ngược. Đây là một số gợi ý đặc sắc và phù hợp với trẻ mầm non, học sinh tiểu học.

1. Ba bà dung dẻ đi chơi

Trẻ em lọm khọm lo người đấm lưng.

2. Gập ghềnh nước chảy qua đèo

Mây xô xuống biển, thuyền trèo qua non.

3. Con mèo đánh giặc đông tây

Con voi nằm bếp ỉa đầy nồi rang.

4. Châu chấu đuổi cái chích chòe

Cỏ dày đồng nội cắn què mõm trâu.

5. Ban đêm oi bức mặt trời

Ban ngày mát mẻ trăng cười trên cao

Ban đêm nắng đỏ hồng hào

Ban ngày nhấp nháy ông sao đầy trời.

6. Ta mang sợi chỉ lên rừng

Mà trói con hổ, hổ đừng quấy ta

Ta đem dây chão về nhà

Mà trói con kiến, kiến ra đường nào.

7. Mèo nằm cho chuột đến vồ

Hổ nằm ngoan ngoãn cho bò liếm lông

Trời mưa cho nước phun rồng

Cho bấc chìm xuống, bồng bềnh gỗ lim.

8. Lên rừng đánh cá mè trôi

Xuống sông đốn gỗ mà lôi về rừng

Lên rừng bắt tép kho cà

Xuống sông hái quả thanh trà về ăn

Lên rừng bắt con cá măng

Xuống sông đánh hổ, đánh trăn mang về

Lên rừng bủa lưới bắt mè

Xuống sông giăng bẫy mà đè gà lôi.

Vè nói chung và vè nói ngược nói riêng là một thể loại tự sự dân gian phổ biến trong đời sống sinh hoạt thuở trước. Chúng đóng góp nhiều giá trị vào nền văn học nước nhà, mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc, cần được trân trọng, gìn giữ và đồng hành cùng nhiều thế hệ cho đến tận mai sau.

Theo dõi VOH Thường thức để cập nhật nhiều bài viết hay!