Tin tứcTheo Wall Street Journal, Trung Quốc đang chỉ đạo các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trong lĩnh vực AI, robot và công nghệ nhạy cảm khác tránh đi Mỹ hoặc các nước đồng minh nếu không thực sự cần thiết. Nếu vẫn quyết định đi, họ phải báo cáo trước với chính quyền và tường trình lại khi trở về.
Động thái này xuất phát từ lo ngại về khả năng các chuyên gia công nghệ Trung Quốc có thể vô tình tiết lộ thông tin nhạy cảm về tiến bộ AI của nước này. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng quan ngại về nguy cơ Mỹ bắt giữ các CEO Trung Quốc, giống như vụ Giám đốc Tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu bị bắt ở Canada theo yêu cầu của Mỹ năm 2018.
Thực tế, nhiều doanh nhân đã từ chối tham dự hội nghị quốc tế. Nhà sáng lập DeepSeek, Lương Văn Phong, mới đây đã hủy tham dự một hội nghị AI tại Paris vào tháng 2. Năm ngoái, một nhà sáng lập startup AI lớn khác cũng hủy kế hoạch đến Mỹ sau khi nhận chỉ đạo từ chính phủ.
Trung Quốc và Mỹ đang trong cuộc cạnh tranh khốc liệt về công nghệ AI. Các công ty Trung Quốc như DeepSeek và Alibaba đang thách thức vị thế của OpenAI và Google. Trước áp lực từ Washington, Bắc Kinh đang tìm cách giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, đẩy mạnh phát triển các mô hình AI nội địa.
Những năm gần đây, các lệnh trừng phạt từ Mỹ, đặc biệt là hạn chế xuất khẩu chip, càng khiến Trung Quốc gia tăng kiểm soát lĩnh vực công nghệ. Năm 2023, chính quyền Bắc Kinh đã triệu tập các lãnh đạo doanh nghiệp công nghệ lớn để thảo luận về trách nhiệm quốc gia trong phát triển công nghệ.
Câu chuyện của Jack Ma, đồng sáng lập Alibaba, được xem là ví dụ điển hình. Năm 2017, ông từng gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại New York, nhận lời khen ngợi là “một doanh nhân vĩ đại”. Tuy nhiên, sau đó, chính phủ Trung Quốc bắt đầu siết chặt kiểm soát Alibaba, buộc Jack Ma phải rút khỏi vai trò lãnh đạo và hạn chế xuất hiện trước công chúng trong thời gian dài.
Tương tác giữa giới công nghệ hai nước vẫn diễn ra ở một số lĩnh vực nhất định. Đơn cử, công ty robot Unitree của Trung Quốc vẫn tham gia triển lãm CES tại Mỹ vào tháng 1. Tuy nhiên, bức tường ngăn cách công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng dày, đẩy mối quan hệ hai bên vào thế đối đầu khốc liệt.
Chính quyền Trung Quốc lo ngại nguy cơ “chảy máu chất xám”, khi ngày càng nhiều chuyên gia công nghệ và doanh nhân tìm cách di cư ra nước ngoài. Chuyên gia Xiaomeng Lu từ Eurasia Group nhận định: “Mất nhân tài là cú sốc lớn đối với ngành công nghệ. Chính phủ Trung Quốc muốn gửi đi thông điệp rõ ràng: Ở lại đây, đừng rời đi”.
Mùa hè năm nay, Trung Quốc sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh AI, được xem là phép thử cho mức độ hợp tác công nghệ giữa Bắc Kinh và phần còn lại của thế giới. Dù tuyên bố hoan nghênh các chuyên gia quốc tế, nhưng với những chính sách kiểm soát ngày càng chặt chẽ, Trung Quốc dường như đang xây dựng một hàng rào công nghệ bảo vệ ngành AI của riêng mình.
