Tin tứcViệc đẩy mạnh xuất khẩu các hệ thống phòng không đang đưa Israel trở thành đối tác an ninh quan trọng của nhiều quốc gia, qua đó làm suy giảm đáng kể nỗ lực cô lập nước này trên trường quốc tế sau xung đột kéo dài tại Dải Gaza.
Trong bối cảnh chịu nhiều sức ép ngoại giao, chính quyền Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã tận dụng lợi thế công nghệ quốc phòng để mở rộng mạng lưới đối tác. Các hợp đồng bán vũ khí cho châu Âu, châu Á và châu Phi không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn tạo ra mối liên kết chiến lược lâu dài giữa Israel và các nước mua sắm.
Ông Boyko Nikolov, nhà sáng lập nền tảng phân tích Hardpoint, nhận định xuất khẩu hệ thống phòng không là cấp độ hợp tác chiến lược cao nhất. Những hợp đồng này thường kéo dài hàng chục năm, gắn liền với bảo trì, cập nhật phần mềm, huấn luyện và chia sẻ kỹ thuật. Khi một quốc gia lựa chọn hệ thống phòng không của Israel, quan hệ song phương sẽ được “neo chặt” trong thời gian dài, từ vận hành kỹ thuật đến phối hợp an ninh.
Tại châu Âu, Đức hiện là khách hàng lớn nhất. Đầu tháng 12, Berlin bắt đầu triển khai hệ thống Arrow 3 do Tập đoàn Công nghiệp hàng không vũ trụ Israel cung cấp theo hợp đồng trị giá 3,6 tỷ USD, với khẩu đội đầu tiên đặt gần thủ đô. Ngày 18/12, hai bên tiếp tục ký thêm thỏa thuận trị giá 3,1 tỷ USD để mua bổ sung Arrow 3, đưa đây trở thành thương vụ xuất khẩu quốc phòng lớn nhất trong lịch sử Israel.
Theo giới nghiên cứu quốc phòng, các hợp đồng như vậy tạo ra sự phụ thuộc dài hạn. Ông Andreas Krieg, phó giáo sư tại Trường King’s College London, cho rằng năng lực sẵn sàng tác chiến của bên mua gắn chặt với chuỗi cung ứng, hỗ trợ kỹ thuật và lộ trình nâng cấp do Israel nắm giữ. Theo thời gian, hợp tác có thể mở rộng sang trao đổi tình báo, tập trận chung và chuẩn hóa tác chiến với các đồng minh.
Không chỉ Đức, Romania đã ký hợp đồng hơn 2 tỷ USD vào tháng 7 để mua sáu tổ hợp phòng không tầm ngắn Spyder của hãng Rafael Advanced Systems. Hy Lạp đang chuẩn bị hoàn tất gói mua sắm trị giá khoảng 3 tỷ USD gồm các hệ thống Spyder, David’s Sling và Barak MX nhằm thay thế khí tài do Nga sản xuất. Thông tin này được lãnh đạo Tập đoàn IAI xác nhận trong các cuộc trao đổi gần đây.
Ngày 22/12, Thủ tướng Netanyahu đề cập các thương vụ quốc phòng khi gặp lãnh đạo Hy Lạp và Síp tại Jerusalem, nhấn mạnh hợp tác an ninh tại Đông Địa Trung Hải. Đến ngày 24/12, ông công bố kế hoạch đầu tư 110 tỷ USD để mở rộng ngành công nghiệp quốc phòng trong nước, củng cố năng lực sản xuất và xuất khẩu.
Hoạt động bán vũ khí của Israel cũng mở rộng ra ngoài châu Âu. Ngày 20/11, Thái Lan ký hợp đồng 108 triệu USD mua hệ thống Barak MX để bảo vệ các căn cứ không quân. Kenya trở thành một trong những khách hàng châu Phi mới, tiếp nhận các tổ hợp Spyder phục vụ phòng không.
Số liệu Bộ Quốc phòng Israel công bố tháng 7 cho thấy các hệ thống phòng không cùng tên lửa, rocket liên quan chiếm gần một nửa kim ngạch xuất khẩu vũ khí năm 2024, trong đó thị trường châu Âu chiếm 54%. Các nước mua sắm đánh giá cao việc các hệ thống này đã được triển khai thực tế trong môi trường xung đột cường độ cao, từ đối phó UAV tự sát đến tên lửa đạn đạo.
